Yağmur kokusu gerçek midir? – CHIP Online

Eğer bigün evinizden çıktıktan sonrasında havada yağmur kokusu bulunduğunu düşündüyseniz, yalnız değilsiniz. Sadece görünüşe bakılırsa, yaklaşan yağmurun kokusunu her önüne gelen tespit edemiyor. Bu yüzden bunun hakkaten ilim tarafınca desteklenip desteklenmediğini merak ediyor olabilirsiniz.

Yağmuru ulaşmadan önce koklamanın mümkün olduğu iddiası, insanları ikiye ayırmış durumda. Toplumsal medyaya kısa bir nazar, bazılarının yağmuru koklayarak tahmin etme kabiliyetleri mevzusunda ısrar eden bulunduğunu, diğerlerinin ise oldukça daha şüpheci göründüğünü açıkça gösteriyor. Sadece kim bilir size şaşırtıcı gelebilecek bir halde, bu iddiaları destekleyecek çeşitli kanıtlar var. Yağmurun gelmesinden evvel niçin koklanabileceğine katkıda var olan birkaç unsur bulunmakta ve bunların en önemlisi petrichor olarak isimlendirilen bir şeyi içeriyor.

Petrichor ne anlama geliyor?

Petrichor kelimesi, taş anlamına gelen Yunanca petros ve çok eski tanrıların damarlarında akan sıvı olan ichor’dan geliyor. Şiddetli yağmurdan sonrasında, bilhassa uzun bir kuraklık döneminden sonrasında yerden yayılan o tanıdık, acayip bir halde doyum edici kokuyu ifade ediyor. Terim öncelikli olarak 1964 senesinde mineraloglar Isabel Joy Bear ve Richard Thomas tarafınca kullanıldı.

Petrichor, pek oldukça insanoğlunun dünyadaki en sevdikleri kokular içinde sayılıyor. Sadece nispeten yakın zamana kadar kimse onu niçin bu kadar hoş bulduğumuzdan tam olarak güvenilir değildi. 2020’de bir ilim insanı ekibi, kokunun öteki hayvanlar için de bilhassa çekici bulunduğunu keşfetti.

Bunun sebebi, yaygın bir toprak bakterisi olan Streptomyces’in geosmin adında olan bir bileşik üretmesi. Bizi oldukça garip bir halde cezbeden şey aslına bakarsak geosmin kokusudur. Hatta insan burnu, yaratı miktardaki bileşiği tespit etmede o denli iyidir ki, köpekbalıklarının sudaki kan kokusunu alma kabiliyetinten daha iyi performans gösterir. Zararlı mikroplar, sporlarıyla kaplanan ve hemen sonra onları daha geniş mesafelere dağıtan yaratıkları cezbetmek için geosmin üretir.

Araştırmacıların 2015’te gösterdiği şeklinde, yağmur yağdığında su damlacıkları bir yüzeye çarpıktan sonrasında düzleşerek yerin gözeneklerinde hava cepleri meydana getiriyor. Bu cepler hemen sonra sudan fırlayarak, en gerekli olarak oldukça ufak aerosoller haline dönüşüyor. Bu süreç esnasında da, geosmin de iç oluş suretiyle toprakta var olan her şeyden yaratı oranda alarak taşıyorlar. Sonrasında bunlar, hava tarafınca taşınarak yağmur bulutlarının kilometrelerce ötesine kadar taşınabiliyor. İnsanların ufukta yağmur kokusu aldıklarında ayrım ettikleri koku da büyük ihtimalle bu aerosol parçacıkları. bundan farklı olarak bu vaka, ufak mikroplar, bakteriler ve virüsler rüzgarlar tarafınca süpürülürken, bakterilerin atmosferde niçin yüksek oranda bulunduğunu da açıklayabilir.

Rüzgardaki ozonun varlığı

Yaklaşan yağmur kokusuna katkıda var olan bir başka unsur de rüzgardaki ozon varlığıdır. Bu hususi kimyasalın, petrichor ile ilişkilendirilen birazcık daha topraksı kokudan daha tatlı bir kokusu olduğu bilinmektedir.

Ozon, üç oksijen atomundan meydana gelir ve adını Yunanca “koklamak” anlamına gelen ozein kelimesinden alır. Organik olarak meydana gelen bir gazdır sadece insan yapımı gübreler ya da öteki kirleticiler tarafınca da üretilebilir. Atmosferdeki nitrojeni oksijen moleküllerinden ayıran bir elektrik yükü (şimşek ya da yıldırım şeklinde) ile oluşabilir. Bu moleküllerden bir kısmı, atmosferdeki öteki kimyasallarla reaksiyona girdikten sonrasında kimi zaman ozona dönüşebilen nitrik oksit oluşturmak suretiyle tekrardan birleşecektir.

Fırtınadan kaynaklı bir hava akımı ozonu insanoğlu tarafınca algılanabileceği yer seviyesine gönderebileceğinden dolayı, havadaki ozon kokusu, şiddetli yağmurun yaklaştığını izah edebilir.