Uzaylı yaşamını bulmak için en iyi yer burası olabilir

Bilim adamları ilk kez Erendiz’in en büyük dördüncü uydusu Europa’da karbondioksit (CO2) buldu. Dünya’da bolca oranda var olan kimyasal bileşik, NASA’nın James Webb feza Teleskobu tarafınca ayın donmuş yüzeyinde tespit edildi.

Bu bileşik, buzlu kabuğunun altında var olduğu kabul edilen uçsuz bucaksız okyanustan kaynaklanıyor olabilir ve hayat formları tarafınca üretilmiş olma ihtimali mutlak surette göz ardı edilmiyor. CO2, en azından gezegenimizde bütün canlılar için en gerekli karbon deposu olması nedeniyle yaşamın en gerekli yapı taşlarından birisi olarak biliniyor.

Europa, Dünya ve Satürn’ün uydusu Enceladus ile beraber Güneş sistemimizde sıvı su var olan birkaç yerden birisi olarak tanımlanıyor ve bu da astrobiyologlar için mühim bir alaka odağı olmasını sağlıyor. Ayın ortalama 16 kilometre genişliğinde olduğu kabul edilen yüzey kabuğunun altında hayat var ise, gereğinden fazla soğuk ortamlarda hayatta kalabilecek biçimde gelişmiş olması olası. Bu hayat formları, çıplak insan gözüyle görülemeyen “ekstremofil” bakteriler, parazitler ve virüsler benzer biçimde fazlaca minik canlılar olabilir.

Araştırmacılar yeni neticelerini Science dergisinde iki farklı çalışmada yayınladılar.

NASA’nın Greenbelt – Maryland’deki Goddard feza Uçuş Merkezi’nden Geronimo Villanueva, “mavi gezegende hayat kimyasal çeşitliliği sever, ne kadar fazlaca çeşitlilik var ise o denli iyidir” diyor ve devam ediyor: “Europa okyanusunun kimyasını idrak etmek, onun bildiğimiz şekliyle yaşama düşman olup olmadığını ya da hayat için iyi bir yer olup olmadığını belirlememize yardım edecektir.”

Bilim adamları, Europa’nın buzlu yüzeyinin altında, Dünya’nın global okyanusunun ortalama iki sert kadar su içeren bir tuzlu su okyanusunun gizlendiğinden hemen hemen güvenli. Sadece bu gizli saklı okyanusun yaşamı destekleyecek doğru kimyasal elementlere haiz olup olmadığını ortaya çıkarmak basit değil.

Webb teleskopunun yakın kızılötesi spektrometresi olan NIRSpec, ısı, kütle ve kimyasal bileşim iç oluş suretiyle özellikleri hakkında daha çok data edinmek için 100’den çok nesnenin yakın kızılötesi spektrumunu benzer anda ölçebiliyor. Amerika’li araştırmacılar, bir yanıt ortaya çıkarmak amacıyla Europa’nın yüzeyindeki CO2’nin haritasını çekip çıkarmak için NIRSpec’ten elde edilmiş verileri kullandılar. En çok CO2, fazlaca sayıda “kaos arazisinin” (pürüzlü sırtlar ve çatlakların olduğu alanlar) bulunmuş olduğu Tara Regio adında olan 1.800 kilometre genişliğinde bir alanda bulunuyordu.

Bozulmuş yüzey buzu, yüzey altı okyanusu ile bu buzlu dış kabuk içinde bir araç-gereç alışverişi bulunduğunu gösteriyor. Kaos arazisini tam olarak neyin yarattığı tam olarak anlaşılmış değil, sadece bir teoriye gore okyanustan gelen sıcak su yükselerek yüzeydeki buzları eritiyor ve bu buzlar zaman içinde tekrardan donarak yeni düzensiz kayalıklara dönüşüyor.

Bilim adamları CO2’nin aşağıdaki okyanustan başka bir yerden, mesele aya düşen bir göktaşı ile taşınarak geldiğini düşünmüyor. Sadece araştırmacılar, karbonun gezegenin dahil kısmından kaya benzeri karbonat mineralleri olarak geldiğini ve bu minerallerin sonrasında parçalanarak CO2’ye dönüşmüş olabileceğini de belirtiyor.

Cornell Üniversitesi’nden gezegen bilimci ve çalışmanın kafa yazarı Samantha Trumbo, AFP ile yapmış olduğu görüşmede karbonun “netice itibariyle dahil kısımdan, büyük ihtimalle dahil okyanustan türetildiğini” söylemiş oldu.

James Webb’den evvel benzemekte feza araştırmalarını üstüne alan Hubble feza Teleskobu’ndan meydana getirilen daha daha evvelki gözlemler de, Tara Regio’da okyanustan türetilmiş tuza dair kanıtlar bulunduğunu gösteriyor. Bu, bölgenin Europa’nın art kalan lekeli ak ovalarına gore mühim seviyede daha sarı gözükmesine neden olabilmektedir.

bundan farklı olarak uzmanlar, ayın yüzeyinden çıkan su bulutları ya da uçucu gazlar bulmayı umuyorlardı sadece bu şekilde bir tespit yapılmadı. Europa’nın buzlu katmanının altında ne işe yaradığını kati olarak ortaya çıkarmak, bir bulgu aracının aya inmesini ve onu delmesini gerektirebilir.

tekrar de, yakın gelecekte ayın en gerekli yapısı hakkında daha çok data etmemiz mümkün olabilir. İki büyük feza vazifesi, Europa’ya ve onun gizemli okyanusuna daha yakından bakmayı planlıyor. Sadece bu iki vazife de yörünge araçlarını içerecek ve iniş yapmayacak.

Avrupa feza Ajansı’nın Erendiz ay sondası Juice Nisan ayında fırlatılacakken, NASA’nın Europa Clipper görevinin Ekim 2024’te fırlatılması planlanıyor.