Uzayda giysiler nasıl temiz tutulur?

Dünya’da deterjan ve çamaşır makinesi kullanarak basitçe ve rahatça gerçekleştirilebilen giysilerinizi yıkama aşaması son derece basit bir iş benzer biçimde görülebilir. Fakat mevzu, bahis feza ortaya çıktığında, giysinizi en yakın çamaşır makinesinden ve hatta sudan 384.400 kilometre uzakta temiz yakalamak bir bütün olarak değişik bir süreç.

Astronotlar, planlanan Artemis göreviyle büyük ihtimalle 2025 senesinde Ay’a dönmeye hazırlanırken, bilim adamları, astronotların bir tek Ay yüzeyindeki sıkıntılı koşullarda hayatta kalmalarına değil, bununla birlikte yeni feza giysilerinin içini temiz tutmalarına da muavin olacak en iyi kumaşları araştırıyorlar. Bu vazife esnasında astronotlar ve giysiler gereğinden fazla sıcaklıklara, feza radyasyonuna ve yüksek derecede aşındırıcı toza maruz duracak.

Bu toz, Apollo feza giysilerinin mühürlerinin dışarıda bir tek birkaç saat içinde tozla dolmasına niçin olduğundan dolayı büyük bir mesele ve Artemis ekibi gelecekte Ay’ın yüzeyinde ortalama 2.500 saat geçirmeyi umuyor. Sahilde mayosuna kum bulaşan her önüne gelen, tozla dolu bir feza giysisinin ne kadar aşındırıcı bulunduğunu tahmin edebilir.

Bilhassa feza giysileri mürettebat üyeleri tarafınca paylaşılabileceğinden dolayı, bir öteki bir mesele da feza giysisinin içinde mikrop büyümesinin önlenmesidir.

Avrupa feza Ajansı (ESA) araç-gereç mühendisi Malgorzata Holynska yapmış olduğu açıklamada “dahil çamaşırlarını temiz tutmayı tasavvur edin; deterjan, çamaşır makineleri ve kurutucular olanakları sayesinde günlük olarak iyice basit bir iştir. Sadece Ay’daki ya da ötesindeki habitatlarda, feza giysisinin dahil kısımlarını tutarlı bir halde yıkamak ergonomik olmayabilir” dedi ve sürdü: “feza giysileri büyük olasılıkla değişik astronotlar içinde paylaşılacak ve kullanımlar içinde uzun süreler süresince, potansiyel olarak mikroplar, bakteriler ve virüsler için münasip koşullarda saklanacak. Bizlerin mikrobiyal büyümeyi önlemek için seçenek çözümler bulması gerekiyordu.”

ESA, Apollo döneminde var olmayan yeni feza giysileri için münasip yeni kumaşları araştırıyor. Bu projelerden kabul edilen Avusturya liderliğindeki Mikrobiyal Aktiviteyi Azaltmak için Biyosidal Gelişmiş Kaplama Teknolojisi (BACTeRMA), bilhassa astronotların dahil çamaşırları iç oluş suretiyle giysilerin dahil astarlarında mikropların büyümesini engellemenin yollarını arıyor.

Bu gaye ile “ateşe ateşle karşılık verme” yaklaşımı benimseyerek, “ikincil metabolitleri” inceliyorlar. Bunlar, bakteriler, parazitler ve virüsler tarafınca imal edilen, antibiyotik vasfı içeren ve mikropların değişik çevre koşullarına karşı korunmasına muavin olan bileşikler olarak tanımlanabilir. Gümüş ve bakır benzer biçimde iyi herkesçe malum olan anti-mikrobiyal malzemeler büyük ihtimalle zaman içinde kararır ve astronotların cildinin yakınında bulunduklarında başka rahatsızlıklara sebebiyet verebilir.

Ekip, bu ikincil metabolitlerden değişik özelliklere haiz malzemeler oluşturdu ve kumaşları bu bakteriyel metabolitlerle boyamak benzer biçimde işleme teknikleriyle deneyler yapmış oldu. Bu anti-mikrobik tekstillerin başarısı, feza giysileri için dirimsel olsa da, gelecekte daha geniş uygulamalara haiz olabilir.

Avusturya feza Forumu Direktörü Gernot Grömer, “PExTex ve BACTeRMA’nın bulguları, antimikrobiyal işlemler ve akıllı tekstil teknolojilerinin entegrasyonu alanlarında gelecekteki gelişmelerin temelini meydana getiriyor” dedi ve ilave etti: “bundan farklı olarak, bu projeler, hususi özelliklere haiz yenilikçi tekstiller geliştirmenin uygulanabilirliğini ve önemini göstererek, tekstil endüstrisi için daha geniş etkilere haiz olabilir.”