Soya sosunun karanlık yüzü: Ölüme bile neden olabiliyor

Gereğinden fazla oranda süt içildiğinde, bir insanoğlunun başına neler gelebileceğinden evvelinden burada bahsetmiştik. Ve şimdi sırada, gereğinden fazla oranda soya sosu var. Gereğinden fazla oranda soya sosu tüketmek sebebiyle dünya değiştirmek kulağa acayip gelebilir. Fakat aslına bakarsak bu bir tek mümkün değil, bununla birlikte şaşırtıcı derecede de basit bir vaziyet.

Oldukca yönlü besinler laf konusu ortaya çıktığında, mütevazi soya fasulyesi son derece etkileyicidir. Bu ufak baklagil olmazsa idi tofu veya soya sütü olmazdı, miso, natto ve tempeh şeklinde Uzakdoğu yiyecekleri mümkün olmazdı ve süpermarket raflarında sıralanan vejetaryen ve vegan seçeneklerin çoğunun yanında ayrıca vejetaryen olmayan seçeneklerin de yarısı ortadan kaybolurdu.

İlk olarak iki bin seneden daha uzun bir süre evvel var olan ve o zamandan beri hemen hemen bütün gezegeni fetheden soya sosundan, leziz tuzlu ve umami çeşnisinden de vazgeçmemiz gerekirdi.

Adını almış olduğu fasulye şeklinde, bu sos da son derece oldukca yönlüdür: Direkt tariflere bir bileşen olarak eklenebilir, pirinç, erişte ya da suşi üstüne eklenebilir ve hatta çeşitli yerlerde dondurmalarda bile karşınıza çıkabilir.

Sadece bunların hiçbiri çekici gelmiyorsa, mütevazı bir halde içmeyi de tercih edebilirsiniz. Fakat bunu yapmış olursanız, kendinizi direkt komada bulmanız işten bile olmayacaktır.

Soya sosu ölümcül olabilir

Soya sosu, şimdilerde pek oldukca mutfak dolabında sağlam bir yere haiz bir çeşni olsa da şaşırtıcı derecede ölümcüldür: Doymuş tuz solüsyonlarını gereğinden fazla dozda kullanan kişilere dair pek oldukca rapor bulunmakta ve hatta anavatanı Şark Asya’da kitlelerin soya sosuyla intihar etmesi duyulmamış bir şey değil.

Soya sosunun bu kadar zehirli olmasının sebebi, bu kadar leziz olmasının sebebiyle neredeyse aynıdır: Hemen hemen inanılmaz seviyelere ulaşan tuz içinde ne olduğu. Malzemenin bir tek bir çorba kaşığı, tavsiye edilen günlük sodyum alımının üçte birinden fazlasını ihtiva eder, bu da çok kullanıldığı süre sağlıklı olmayan bir doza dönüşmesini kolay hale getirir.

Eğer soya sosu sınırını oldukca zorlarsanız bir felakete doğru ilerlersiniz. Söz gelimi 2013’te hemen hemen bir litre içen ve sonunda acil serviste komaya giren 19 yaşındaki bir insanın durumuna göz atılabilir.

Charlottesville’deki Virginia Üniversitesi Tıp Merkezi’nde soya sosu kazazedesini tedavi eden acil tıp doktoru David J Carlberg, o sırada NBC’ye “Ona verdiğimiz hiçbir uyarana cevap vermiyordu” dedi.

Carlberg, durumu “bir tek yükseltilmiş refleksler olan bir miktar klonüs vardı” diye deklare etti ve sürdü: “En gerekli olarak sinir sistemi pek iyi çalışmıyordu.”

Kanda oldukca çok tuz olması hipernatremi isminde olan bir duruma sebep olur. Bu durumda su; kan ve dokular arasındaki tuz seviyelerini eşitlemek amacıyla vücut dokularından dışarı çıkar ve oldukca tehlikelidir. Akciğer şeklinde yerlerde ölümcül sıvı azar azar toplanmasına niçin olmanın yanında ayrıca, su beyinden ayrılırken organ büzülüp kanayarak nöbet ve şuur kaybı şeklinde nörolojik semptomlara sebep olabilir.

Talihli olan bu hasta, acil servise götürüldü ve son derece süratli bir halde tedavi edildi. Çeşniyi içmesinden sonraki dört saat içinde, sodyum seviyelerini düşürmek amacıyla IV yöntemiyle 6 litre şekerli sıvı verildi ve bu sıvı süratli bir halde işini yapmış oldu. Bir saat içinde 4 litreden çok idrar attıktan sonrasında, hastanın sodyum seviyeleri normale döndü sadece bir süre daha soya sosu kaynaklı komada kalmaya sürdü.

Olay raporu, tıp merkezinde ölçülen kan sodyum seviyesinin, bu yüzden ölmemiş ya da kalıcı nörolojik hasar görmemiş bir yetişkinde şimdiye kadar görülen en yüksek düzey bulunduğunu belirtmesine karşın bu hasta, bu deneyimden ziyan görmeden kurtuldu.