Son yıllarda havada türbülans sayıları artıyor gibi görünüyor: Peki, neden?

Eğer zaman zaman tayyare yolcuğu icra eden biriyseniz ve havada yaşanmış olan türbülansların giderek arttığını düşünüyorsanız, haksız sayılmazsınız. Türbülans sayıları, nihayet birkaç on senede büyük oranda arttı.

Jeofizik Araştırma Mektupları dergisinde gösterilen bir araştırma, türbülansın yalnızca yakın eskiden artmadığını, bildirilen şiddetli türbülans vakalarının 40 sene içinde yüzde 50’den çok arttığını söylüyor. Ve bunun suçlusunu da ortaya koyuyor: İklim değişikliği sebebiyle ısınan hava.

İngiltere’deki Reading Üniversitesi’ndeki meteorologlar, çalışmada “açık hava türbülansı” olarak adlandırdıkları, görsel bir ipucu olmadan oluşan türbülansın yanında ayrıca hava ısıyı verilerini çözümleme ettiler. Yakındaki bir fırtına ya da yoğun bulut kapsamı sebebiyle meydana gelen türbülansın aksine, bu nevi bir türbülansın evvelinde tespit edilmesi basit değil. Uçuş ekipleri potansiyel bir türbülans emaresi göremezlerse, bundan kaçınamazlar. Araştırma yazarları, gezegenimizin en işlek uçuş rotalarından kabul edilen şimal Atlantik üstünde şiddetli türbülans vakalarının 1979’daki 17,7 saatten 2020’deki 27,4 saate çıktığını bildirdi. Bu, kırk senede %55’lik bir artış anlamına geliyor.

Benzer süre diliminde orta türbülans süresi 70 saatten 96,1 saate terfi etti ve bu da yüzde 37’ye yakın bir artışa işaret ediyor. Ziya türbülansı yüzde 17 artışla 466,5 saatten 546,8 saate terfi etti. şimal ABD ve şimal Atlantik, türbülansta en yüksek artışları görmüş oldu, sadece araştırmacılar, Avrupa ve cenup Atlantik de iç oluş suretiyle öteki yoğun uçuş koridorlarında da artış bulunduğunu belirtti.

Isınan hava = Daha çok türbülans

Bu türbülans artışlarının süre çizelgesi, iklim değişikliğinin gezegen üstündeki etkileriyle benzer zamana tekabül ediyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) verilerine nazaran, gezegenimizin ısıyı 1800’lerin sonlarından bu yana her on senede averaj 0,08 santigrat aşama arttı. Isınma oranı da 1980’lerin başından bu yana mühim seviyede artarak 0,18 Santigrat dereceye ulaştı. Emek verme, daha sıcak havanın global jet akışlarındaki yel kesmesini artırdığını söylüyor. Yel kayması, NOAA’ya nazaran rüzgarın yönünü ve / ya da hızını nasıl değiştirdiğini izah etmek için kullanılır. Bu, rüzgarın yön ya da hız değiştirdiği anlamına gelmektedir ve çoğu zaman uçakların uçtuğu yüksek rakımlarda meydana gelir.

Reading Üniversitesi’nde atmosfer bilimi profesörü ve çalışmanın ortak yazarlarından kabul edilen Paul Williams, 2019’da yel kaymasının 1979’dan bu yana nasıl ortalama yüzde 15 arttığını inceleyen daha daha evvelki bir raporun parçasıydı. Daha sonraki bir çalışmada, Williams ve NPR’nin bildirdiğine nazaran meslektaşları, temiz hava türbülansının sera gazı emisyonlarına bağlı olarak değişik oranlarda artmaya devam edeceğini kestirmek için iklim modeli simülasyonlarını kullandılar.