Şahmeran | Yılanların Anası Efsanesi Nedir?

Türlü rivayetlerin anlatıldığı, birden çok dizi ve filme de mevzu, bahis
olan Şahmeran, Fars kökenli bir efsanedir. Türk kültüründe ve topraklarında da
son derece mühim bir efsaneleşmiş olan Şahmeran birden çok hikayeye de mevzu, bahis olmuştur. Figürün
anlatımında büyük ihtimalle belden aşağısı yılan, üst bedeni ise bir bayan
formundadır. Sadece çeşitli hikayelerde bu figürün üst bedeni adam olarak da
anlatılmaktadır.

Şahmeran ne demektir?

Hikayelere sıkça mevzu, bahis olan Şahmeran, dünya üstündeki bütün
yılanların anası olduğu ve bütün yılanların ondan türediğine inanılır. Yerin yedi
kat altında yaşamış olduğu söylenen Yılanların Atası Şahmeran, bütün yılanlara da
hükmetmektedir. Efsanelerin tümü ele alındığında şahmeran büyük ihtimalle hanım bir
figür olarak anlatılır ve bu sebeple ona Yılanların Anası da denmektedir. Çeşitli
örneklerde ise Şahmeran’ın adam olduğu figürlere de rastlanmıştır. Günümüz şartlarında
Mersin Tarsus’ta yaşamış olduğu söylenen bu efsaneleşmiş uzun senelerce yaşamış ve yalnızca
çeşitli sebeplerle ölebilen bir canlıdır.

Şahmeran ve Lokman doktor İlişkisi

Bütün efsanelerinde Şahmeran’ın yerin yedi kat altındaki sonsuz yeşillik ve sıhhat dolu krallığına kabul edilen tek bir adam olduğu bilinmektedir. Bu karakter Camsab olarak bilinmektedir. Camsab arkadaşları ile ormanda bal dolu bir mağara bulur ve arkadaşları onun mağaraya inmesini ister. Mağaraya inen çocuk Camsab, mağarada balı çıkarmaktadır ve arkadaşlarına verir, sadece arkadaşları aç gözlülüğü ile bir kişiye daha hisse edilmesini istemedikleri için Camsab’ı oradan bırakıp giderler. Tek başına mağaradan çıkamayan çocuk, duvarda ufak bir delik keşfeder. Bu deliğin peşinden baktığında yeşillik dolu bir yer görünmektedir. Merakla oraya duhul etmek isteyen Camsab geçebileceği boyut kadar elleri ile duvarı kazar. Delikten geçtiğinde onu belden aşağısı yılan, üstü güzel bir bayan olan Şahmeran karşılar. Efsanelerin bir çoğunda Camsab’ın Şahmeran’ın ilk aşkı olduğu söylenir ve tekrar efsaneye gore Şahmeran her derde ilaç olabilecek bir yaratıktır. Şahmeran’ın ilk aşkı olduğu söylenen kişinin büyük ihtimalle Lokman doktor olduğu söylenir.

Camsab doğrusu Lokman doktor Şahmeran’ı bulduğunda yaralı
haldedir ve desteğe ihtiyacı olduğu bilinmektedir. Lokman doktor onu oradan çıkartarak saraya
götürür ve yaralarını iyileştirir. Bunun karşılığında her derde ilaç olacağı
söylenen Şahmeran tüm tıp bilgisini onunla paylaşır. O şekilde ki bugün bile
kullanılan birden çok tıp bilgisinin Şahmeran’dan geldiği düşünülmektedir. gün itibariyle
kullanılan tıp sembolü olan yılanın da Şahmeran olduğu söylenir.

Şahmeran’ın Ölümü

Analtılan tüm efsaneler Şahmeran’ın ağlatısal ölümü ile nihayet bulmaktadır. gün itibariyle Mersin Tarsus’ta var olan ve adını efsaneden alan Şahmeran Hamamı’nda öldüğü söylenen bu yaratığın ölümüne neden olan şahıs de Lokman doktor’dir. tekrar efsaneye gore Şahmeran’ı gören ve konuşan kişinin sırtı tıpkı yılan benzer biçimde pul pul olduğu açıklanmıştır. Şahmeran’ın varlığından haberdar olan ve devrin kralının hastalığına tek umar olacak kişinin o olduğuna inanan insanoğlu onun yerini ortaya çıkarmak için herkesi hamama çağırır.  Onu bulmanın tek yolunun bulunduğunu düşünen insanoğlu her insanın sırtını denetim eder ve bu sayede onun yerini tek bilen şahıs doğrusu Lokman doktor olduğu anlaşılır. Bulunduğunda Tarsus Kızılmurat ilçesindeki Şahmeran Hamamı’na götürülen Şahmeran, burada öldürülür.

Her derde ilaç olduğu söylenen Şahmeran’ı öldüren insanoğlu
onu üç bölüme ayırır. Bu üç parçadan birisi her derde ilaç olacak, ikincisi içen
kişiyi öldürecek, üçüncüsünü içen şahıs ise Şahmeran’ın bütün tıp bilgisine haiz
olabilecekti. Efsaneye gore Camsab olarak anılan karakter bilgelik suyunu içer
ve bugün bile adı anılan ilk tıp insanlarından önde gelen Lokman doktor’e dönüşür.

Birden çok hikayeye mevzu, bahis olan Şahmeran popüler kültürde, Zülfü
Livaneli’nin yönettiği bir film olan Şahmeran’da da anlatılmış, uyarlanan
efsanede Şahmeran’ı Türkan Şoray canlandırmıştır.

nihayet olarak da bir Netflix dizisi olan ve Göbeklitepe ile ilişkilendirilen Atiye dizisine de mevzu, bahis olmuştur.

Kaynak: Kültür ve hayat