Putin’in Ukrayna’ya karşı savaşı, Karadeniz’de katliama neden oluyor

Rusya’nın Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü harp altyapıyı mahvetti ve geçen bahardan bu yana ortalama 5 milyon insanı yerinden etti. Fakat bu savaşın pek dikkat çekmeyen, üzücü bası neticeleri da var. Ülkenin çevrecileri, savaşın nesli tükenmekte olan Karadeniz yunuslarını ve liman domuz balıklarını öldürdüğünü söylüyor.

Her iki türün de oldukca sayıda üyesi, Şubat ayından bu yana Karadeniz kıyılarına ölü olarak vuruyor. New York Times’ın haberine nazaran, savaşın çevresel tesirleri mevzusunda giderek daha çok kaygı duyan hayvan uzmanları, kendilerini Rusya’nın bir eko-kırım yaptığına dair delil toplamaya adadı. Uzmanlar, eko-kırıma dair delil bir araya getirmek ve savaşın naturel ekosistemleri nasıl etkilediğini idrak etmek için ölü deniz memelilerinin otopsilerini yapıyor. Eko-kırım, ekolojik bir sistemin kasıtlı olarak yok edilmesini tanımlamak için kullanılan bir terim.

Ukrayna Deniz Ekolojisi İlim Merkezi’nde deniz memelileri mevzusunda uzmanlaşmış bir zoolog olan Pawel Goldin, New York Times’a yapmış olduğu açıklamada bu deniz canlılarını kaybetmenin bir trajedi olacağını söylemiş oldu. Deniz yaşamı, yunuslar ve domuz balıkları benzer biçimde türlerin varlığına bağlı. Oldukca farklı balıkları ve öteki deniz canlılarını yiyerek popülasyonları denetim altında tutarlar. Dünya Yırtıcı hayat Fonu‘na nazaran, kendileri de köpekbalıkları benzer biçimde daha büyük deniz hayvanları için gıda deposudur.

Rusya’nın sonar cihazlarını kullanmasının kaçınılmaz neticesi

Ukrayna ve çevresindeki deniz habitatları çatışmalar sebebiyle çekince altında. Rus kuvvetleri harp gemilerinde sonar cihazları kullanıyor. Bu cihazlar yunuslar ve domuz balıkları benzer biçimde deniz memelilerinin avlanmak ve yazışma oluşturmak için kullandıkları eko-lokasyona ziyan veriyor. Kafaları karıştığında bu deniz hayvanları paniğe kapılıp kayalıklara doğru yüzebiliyor. Çeşitli yunuslar ve domuz balıkları, sularda yanlarını ortaya çıkarmak için eko-lokasyonlarını kullanamadıkları takdirde muntazam bir halde avlanamayacakları için açlıktan ölme potansiyeline de haiz.

Uzmanlar ölü yunus ve domuz balıklarının sayısının tahmin edilenden daha çok olmasından kaygı ediyor. Deniz hayvanlarının bir kısmı büyük ihtimalle sularda ölmüş ve Karadeniz kıyılarına vurmamış olabilir.

Eko-kırımın cezası var mı?

Eko-kırımın internasyonal alanda tanınması ve cezalandırılması yönündeki çabalar son senelerde hız kazanmıştır. 2020 senesinde İnsan Hakları ve İklim Krizi Sempozyumu‘nun kapanış panelinde internasyonal ceza hukukunun çevreyi kol kanat germek için nasıl kullanılabileceği tartışıldı. Internasyonal bir uzmanlar grubu 2021 senesinde eko-kırımın resmi bir tanımını deklare etti. Uzmanlar bu tanımı “çevreye dikkat edilmesi gereken ve yaygın veya uzun vadeli ziyan verme ihtimalinin yüksek bulunduğunu bilerek işlenen hukuka aykırı veya kasıtlı hareketler” olarak tanımladı.

Mart ayında Avrupa Parlamentosu Hukuk İşleri Komitesi, eko-kırımın bir kabahat olarak tanınması yönünde rey kullandı. Soykırım, harp suçları, hücum ve insanlığa karşı suçlar oluş suretiyle dört fiil internasyonal kabahat olarak kabul ediliyor. Internasyonal aktivistler eko-kırımın bu listedeki beşinci fiil olması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali oldukca sayıda çevre suçu örneği barındırıyor. Cenk yangınlara yol açtı ve su kaynaklarını kirleterek hem Ukraynalıları aynı zamanda yırtıcı yaşamı tehlikeye soktu. Çevresel yıkıma neden olan nihayet büyük olaylardan birisi de Ukrayna’nın güneyindeki Kakhovka Barajı’nın çökmesi oldu. New York Times’ın haberine nazaran, kanıtlar Rus güçlerinin barajı havaya uçurduğunu gösteriyor.

Bunu takip eden sel, bölgedeki yüzlerce hatta binlerce insanı yerinden etti ve köyleri sular altında bıraktı. Hasarlı barajdan salınan sular hem de tarımsal kimyasallar da iç oluş suretiyle oldukca sayıda kirlilik kaynağını süpürerek Karadeniz’e doğru sürükledi.