Osmanlı tarihindeki ilk büyük kadın eylemi ne zaman gerçekleşti?

Osmanlı tarihindeki ilk büyük hanım eylemi ne vakit gerçekleşti, nasıl yaşandı, ilk feminist fiil, osmanlı da kadının yeri benzer biçimde aramalarınıza herdembilgiler’den cevap bulabilirsiniz.

Osmanlı tarihindeki ilk büyük hanım eylemi hakkında

Osmanlı tarihinde hanımlarla ilgili hikayeler genel anlamda saray ve haremle ilgili konulardır. Sadece hanımefendilerin Osmanlı toplumundaki yeri bir tek bununla sınırı olan değildi. Hanımefendilerin damga vurmuş olduğu vakalar da kaysa geçmiştir. Onlardan birisi de 1802 senesinde Bursa’da gerçekleşen Osman Tarihinde herkesçe malum olan ilk hanım eylemidir.

Osmanlı tarihindeki ilk büyük hanım eylemi

Sene 1802… Aylardan Nisan! Bursa, tarihinin en isyankar günlerini yaşıyor. Başrolde ise hanımefendiler var. Tarihimizin ilk büyük hanım isyanının fitili, 3. Selim’in 10 Ağustos 1801’de imzaladığı bir fermanla, tüccarın dışarıdan Bursa’ya getireceği yüklerden alınan vergiye yeni bir gümrük tarifesi uygulanmasının emredilmesiyle adım atar. Kıt kanaat geçinen, işsizlikle boğuşan, üzerine bir de benzer sıralarda müthiş bir çekirge ve yangın afetine uğrayan Bursalıların tek umudu olan el emeği ipekli, pamuklu dokumaları da böylece boşa çıkar.

Fermanın ilanını engellemeye çalıştılar

Bu fermanların 1802 Nisan’ının nihayet haftasına doğru Bursa’ya gelişiyle, kent tarihinin herkesçe malum olan en isyankâr günleri adım atar. Osmanlı devri uygulamasında kadılık makamı merkezden gönderilen fermanları, umuma açık bir alanda halkın yüzüne karşı okuyarak duyuru ederdi. Fermanı dinleyen muhatapları, eşraf ve ahali “işittik ve itaat ettik” cümlesini sesli olarak hep bir ağızdan söyledikleri takdirde, fermanın yürürlüğe girmiş olduğu kadı tarafınca başkente bildirilirdi. Osmanlıların nihayet yüzyılına kadar uygulanan bu törene “sem’an ve taaten merasimi” adı verilirdi. Devlet bu merasimden sonrasında fermanlarında ne istemişse harfiyen yerine getirilmesini bekler, ters takdirde o şehir cezayı hak ederdi. Bu yüzden Bursalılar her şeyden önce fermanın ahaliye duyuru edilmesini önlemek istediler. İlginçtir bu işe kalkışanların tamamı hanımdı!

O sıralarda Bursa’ya İstanbul Gümrüğü’nden ve Sadrazam tarafınca teftiş ve gerginliği ortadan kaldırmakla görevli memurlar gönderildi. Gümrük fermanının uygulanabilmesi için emek verme yapacakken kendilerini çatışma ortamında buldular. Haddinden çok korkuya tutulmuş kim bilir abartmış olsalar da izlenimlerinin merkezinde Bursa bayanları var. Osmanlı toplumunda toplumsal yaşamdan çekilmiş, evine kapanık şehirli hanım tipine uymayan hanımefendiler topluluğu, onları da şaşırtmıştır.

‘Her birisi ‘Hükümet Hanım’dır’

Bursalı hanımefendiler, kent içinde onlarca defa protesto gösterileri düzenlerler. Şaşkınlıkla anlattıkları gözlemlerine gore Bursa’da “ehl-i akd”, şu demek oluyor ki “hükümet” hanımefendilerin elindedir. Her birisi “hükümet hanım”dır. Ve bu hanımefendilerin, gelişen vakalar karşısında derhal toplanıp harekete geçebilme alışkanlığı olduğu bilinmektedir. Eskiden bir kilise yakmışlar, Mısır Seferi esnasında Bursalılara yükletilen ayni vergilerden, orduya peksimet üretimi için gelen görevlilere saldırı, peksimetleri yağma etmişlerdir. Ekmek kavgası uğruna mahkeme basmışlardır.

3.Selim döneminde hanımefendiler zaferi

Sultan’ın fermanı Bursa’ya varmadan, yüzlerce hatta binlerce kadının katılmış olduğu büyük bir isyan adım atar. Bayanlar fermanı okutmamak için ellerinde baltalar, et satırları, uzun sopalarla mahkemeyi basarlar. İpek Han’ı ve hükümet binalarını işgal eden hanımefendiler İstanbul’dan gelen hükümet görevlilerine gözdağı verir, camı çerçeveyi indirirler! Gece vakti güvenlik için kol gezmeler çoğalır, mahalle imamlarının taşkınlıkların bırakılması yolunda bayanlara vaaz ve öğüt etmeleri istenir fakat yarar etmez. Adamların ıraktan izlemekle yetindiği savaşım, sonunda hanımefendilerin zaferiyle sonuçlanır. Esnaf kethüdalarından Hacı Hoppa isminde bir çuhacı da, ahaliyi ifrat ve tahrik ettiğinden Bozcaada’ya sürülür.

Kaynak: #Eski dönem