Marie Curie’nin bedeni uzun yıllar boyunca radyoaktifliğini koruyacak…

Radyoaktivite üstüne yapmış olduğu öncü emekleri ile yalnızca iki Nobel Ödülü kazanmakla kalmayıp bununla beraber “çağıl fiziğin anası” olarak tanınan Marie Curie, ne yazık ki radyoaktif elementler olan polonyum ve radyum üstüne yapmış olduğu araştırmalardan sorunsuz bir halde kurtulamadı. Bu araştırmaları, ona kalıcı bir bilimsel miras elde etmiş olsa da, benzer maddelerin vücudu üstünde de kalıcı bir tesiri oldu.

Curie, yalnızca Nobel Ödülü kazanan ilk hanım olmakla kalmayarak, bununla beraber iki değişik alanda mükafat alan tek hanımdı. 1896’da Fransız fizikçi Henri Becquerel, uranyum tuzlarının nesnelerden geçme kabiliyetleri bakımından X-ışınlarına benzemekte ışınlar yaydığını keşfetti. Bu bulgu, Curie’ye Becquerel’in bulgularını araştırma tezinin bir parçası olarak kullanımı için esin verdi. Kocası Pierre Curie ile çalışmalarına başladılar ve 1898’de iki yeni radyoaktif element olan radyum ve polonyumu keşfettiler. Bu sonuçlar, Curie’lerin 1903’te Nobel Fizik Ödülü’nün yarısını almasına yol açtı. Öteki yarısı Becquerel’e verildi.

Sonrasında, 1911’de, pek oldukça bireysel trajediden sonrasında (Pierre Curie 1906’da ansızın yaşamını yitirdi), Curie saf radyumu izole etmesi ile Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü. Araştırmasını radyoaktif maddelerin kimyası ve bunların tıptaki uygulamalarına adamaya devam edecekti. Hatta, Curie’nin emekleri olmazsa idi, kanser tedavilerimiz büyük ihtimalle bugün olmasıyla birlikte gelişmiş olmayacaktı. Sadece almış olduğu önlemlere karşın, Curie’nin bu maddelerle düzgün biçimde ve uzun soluklu temasının bir karşılığı oldu.

Marie Curie, 4 Temmuz 1934’te, radyasyonla yapmış olduğu çalışmaların niçin olduğu aplastik anemiden dolayı yaşamını yitirdi. Aplastik anemi, adına karşın düzgüsel bir anemiden daha fazlasıdır, kemik iliği vücudunuzun muntazam emek vermesi için kafi yeni kan hücresi üretemediğinde beliren ender bir kan durumudur. Curie öldüğünde vücudu o denli radyoaktifti ki, gömülmesi için kurşun kaplı bir tabuta konması gerekti. Sadece, tabutunun mezardan çıkarıldığı 1995 senesine kadar kimse bunu bilmiyordu.

O vakitler Fransız yetkililer, bilime katkıları ve Fransız tarihinin simgeleri oldukları için Curie çiftini ulusal abide gömüt olan Panthéon’a bir yerden bir yere almak istediler. Kazıdan görevli yetkililer, kalan radyasyonla ilgili endişeler nedeniyle Fransız radyasyondan korunma ajansıyla temasa geçti ve mezarlıktaki işçileri kol kanat germek için yardım istedi.

Kazıcılar mezarlarına yaklaştıklarında, havada düzgüsel seviyelerde ışınım tespit ettiler ve mezarın açılması ile bu seviyeler (oldukça büyük oranda olmasa da) terfi etti. Marie Curie’nin tabutu, ilk başta tahtadan yapılmış şeklinde görünüyordu, sadece açıldığında 2,5 milimetre kurşunla kaplı bulunduğunu gördüler.

Curie’nin vücudunun ondan sonra incelenmesi, son derece iyi korunmuş bulunduğunu ortaya çıkardı ve yalnızca ufak seviyelerde alfa ve beta kontaminasyonu tespit edildi. Journal of British Society for the History of Radiology’ye gore bu, büyük ihtimalle Curie’nin yaşamının ilerleyen dönemlerinde radyasyona maruz kalmayı sınırlamak için adımlar atmış olmasından kaynaklanıyordu.

Sadece öteki eşyaları için benzer şeyi sözcüklerle ifade etmek pek mümkün değil. Ölümünden 100 sene sonrasında, mobilyaları, yiyecek kitapları, giysileri ve laboratuvar notları da iç oluş suretiyle birden çok eşyası gereğinden fazla derecede radyoaktif olmaya devam ediyor. Bunların bir kısmı, aslına bakarsak Fransa’nın Paris kentindeki Bibliothèque National’da kurşun kaplı kutularda saklanıyor. Bu nesnelere erişim talebinde var olan ziyaretçilerin bir mesuliyet feragatnamesi imzalamaları ve radyum-226’ya maruz kalmayı önlemek için koruyucu giysiler giymeleri gerekmektedir.

Bu izotopun ortalama 1.600 senelik bir yarı ömre haiz olduğu düşünülürse, mühim belgelerin uzun bir süre süresince kuvvetli bir mirasın zararı olan bir hatırlatıcısı olarak kalacağı öngörülebilir.