Köy Enstitüleri ne zaman kuruldu? Neden kapatıldı?

Köy Enstitüleri projesi, ne süre başladı, niçin kapatıldı, hangi illerde okulları vardı, İsmet İnönü’nün tavrı, Hasan Ali yücel’in katkıları, DP tarafınca kapatılması, dersleri, zamanı şeklinde aramalarınıza herdembilgiler’dan cevap bulabilirsiniz.

Köy Enstitüleri zamanı

17 Nisan 1940 senesinde resmi olarak kuruldu. Devrin Ulusal Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ile İlköğretim Umumi Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un yrğun emekleri ile beliren proje, Cumhuriyet’in ilk yıllarında okuma yazma oranının düşüklüğü ile savaşım etmekti. Her köyün parlak zeka ve parlak evlatları belli bir eğitimden geçirilerek öğretmen olarak yetiştirilecek ve Enstitüden mezun olduktan sonrasında köyünde öğretmen olarak vazife yapması için gönderilecekti. 17 Nisan 1940 tarihinde çıkarılan Köy Enstitüleri Kanunu ile var olan tecrübe etme okullarının enstitüye dönüştürülmesi, bu okullara ilave olarak on yedi yeni Köy Enstitüsü açılması kararlaştırıldı.

Köy Enstitüleri fikri nasıl ortaya çıktı?

1936 senesinde Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk başkanlığı’nda Çankaya’da eğitim üstüne toplantı yerine getirildi. Görüşmede devrin Ulusal Eğitim Bakanlığını icra eden Saffet Arıkan, İlköğretim Umumi Müdürü İsmail Hakkı Tonguç bulunuyordu. Görüşmede Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk, ‘Biz Cumhuriyet’i köylere götüremedik. 40 bin köyün 35 bini mektep ve öğretmensiz. Bir yeni bir yol bulalım’ şeklinde ifade ederek proje geliştirilmesini istedi. Bu talep üstüne çalışmalara süregelen İlköğretim Umumi Müdürü İsmail Hakkı Tonguç, Mustafa Kemal Atatürk’ün önerisi ile yeni bir proje geliştirdi. Projeye gore, askerliğini başarıyla yapmış çavuş ve onbaşıların oldukca kısacık zamanda altı aylık kurslardan geçirilecek, köylerde eğitmenlik meydana getirecek biçimde yetiştirilecekti. Proje kısa süre içinde başlatıldı ve pozitif yönde sonuçlar alındı. Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün peşinden Cumhurbaşkanı tercih edilen İsmet İnönü bu projeyi destekledi.

Köy Enstitüleri projesi ile elde edilenler

1940-1946 yıllarında en parlak periyodunu yaşayan Köy Enstitüleri projesinde 15.000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirildi. Bu tarlalarda öğrenciler eli ile üretim yapılmış oldu. Bu seneler içinde 75.00 fidan dikildi. 12000 dönüm bağ kuruldu. bundan farklı olarak 150 tane büyük inşaat, 60 işyeri, 20 proje okulu, 36 ambar ve depo, 48 tane ahır ve samanlık, 12 elektrik santrali, 16 su deposu, 12 ziraat deposu, 3 balıkhane ve 100 kilometrelik yol yapılmış oldu. Sulama kanalları sağlanarak öğrencilerin ergonomik eğitiminde sulama suyu kullanıldı.

Proje Ulusal Eğitim Bakanı görevini yürüten Hasan Ali Yücel tarafınca 1946 senesine kadar başarı ile sürdürüldü. Bakan Yücel’den sonrasında yerine gelen Reşat Şemsettin Sirer döneminde enstitü bünyesinde var olan yapılar Köy Öğretmen Okulları’na dönüştürüldü.

Köy Enstitüleri’nde verilen eğitimler

Köy Enstitülerinde verilen ergonomik eğitimin yanında sanat sahasında da eğitimler verildi. Öğrenciler ilk kez klasik eserlerle karşılaştı. Eğitim sisteminde minimum bir müzik enstrümanı çalma kuralı bulunuyordu ve bu sanat açısında süratli bir tahsil sağlamış oldu. Kitap okuma saatlerinde kitap okunması mümkün, peşinden kitap özetleri çıkarılarak tartışmalar yapılırdı. Halk oyunları ilk kez köy enstitüleri eğitim sisteminde yer almıştır. Köy enstitülerinde derslerin yüzde 50’si kültür dersleri doğrusu Türkçe, matematik, fizik, kimya; yüzde 25’i ziraat dersleri, uygulamalı; yüzde 25’i zanaat dersleri demircilik, yapıcılık, marangozluktu.

Köy Enstitülerinden yetişen meşhur adlar

Bu okullarda okuya bir oldukca ad ülkenin geleceğinde mühim insanoğlu olmuştur. Demokrat Parti tarafınca kapatılma sonucu verilmeden evvel 1954 senesine kadar 1.308 hanım ve 15.943 adam toplam 17.251 köy öğretmeni yetişmişti. Bu adlar içinde Yoksul ve fukara Baykurt, Umut Kaftancıoğlu, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu, Hatun Birsen Başaran, Ali Dündar, Mehmet Uslu ve Dursun Akçam şeklinde başta gelen yazarlar ve düşünürler bu okullarda yetişmiştir.

Kız öğrencilere pozitif ayrımcılık

Enstitülerde kız öğrencilere pozitif ayrımcılık yapılıyordu. O zamanda kız öğrencilerin okutulması dikkat edilmesi gereken bir sorundu. Bu yüzden yanında kız talebe getiren adam talebe hiçbir prosedür uygulanmadan Köy Enstitülerine katılmaya hak kazanıyordu.

Köy Enstitülerinin kapatılması

1940’lı yıllarda CHP içinde yaşanmış olan dahil çekişmeler, parti içinden yeni bir parti çıkmasına niçin oldu. Adnan Menderes ve Celal Bayar’ın başını çekmiş olduğu grup, Demokrat Parti’yi kurdu. 1950’de Adnan Menderes ve ekibi iktidara ulaştığında Köy Enstitülerine karşı bir idrak vardı. Halk nazarında ahlaksız faaliyetlerin olduğuna dair dedikodular çıktı. DP, bu algıyı seçim propagandası olarak kullandı. O zamanda yaşanmış olan Dünya Savaşı sonrası süreçte Köy Enstitüleri’nin en büyük destekçisi olan İsmet İnönü siyasal kaygıları sebebiyle desteği çekince. 1954 senesinde Köy Enstitüleri projesi Demokrat Parti tarafınca 1954 senesinde kapatıldı.

Köy Enstitülerinin kapatılması sonrası ülkemiz, kendi kendine orijinal projeler üreten bir diyar konumundan zaman içinde uzaklaştı. Eğitim seviyesinin arttığı bu zamanda bilime olan ehemmiyet artmıştı. Enstitülerin kapanması sonrası bu kazanımlar süre içinde yavaş yavaş kaybedildi.

Köy Enstitülerinin bulunmuş olduğu iller ve açıldığı seneler

Akçadağ / Malatya 1940
Akpınar-Ladik/ Samsun 1940
Aksu / Antalya 1940
Arifiye / Sakarya 1940
Beşikdüzü / Trabzon 1940
Cılavuz / Kars 1940
Çifteler / Eskişehir 1939
Dicle / Diyarbakır 1944
Düziçi / Adana 1940
Erciş / Van 1948
Gölköy / Kastamonu 1939
Gönen / Isparta 1940
Hasanoğlan / Ankara 1941
İvriz / Konya 1941
Kepirtepe / Kırklareli 1939
Kızılçullu / İzmir 1939
Ortaklar / Aydın 1944
Pamukpınar / Sivas 1941
Pazarören / Kayseri 1940
Pulur / Erzurum 1942
Savaştepe / Balıkesir 1940