Jupiter’in kuşaklarının sıcaklıkları… – CHIP Online

Altı feza aracından ve dünyadaki en kuvvetli teleskoplardan bazılarından meydana getirilen gözlemler, Erendiz’in atmosferindeki sıcaklıkların düşünülenden oldukça daha çok değiştiğini gösteriyor. Bu dalgalanmaları takip eden gökbilimciler, ırak bölgelerin “bağlantılı” göründüğünü, birindeki değişimlerin arada belirgin bir tesir olmaksızın oldukça uzakları etkilediğini buldu.

Galileo’nun teleskobunu Erendiz’e çevirmesinden kısa bir süre sonrasında, gaz devinin ekvatoruna paralel olarak değişen ak ve kırmızımsı kahverengi kuşaklar insanoğlu tarafınca ayrım edildi. Hemen sonra gönderilen feza araçlarına nazaran oldukça ilkel olan Pioneer 10 ve 11 bile ak şeritlerin daha koyu renkli olan kişilerde daha soğuk bulunduğunu belirleyebiliyordu.

NASA’nın Jet Tahrik Laboratuvarı’ndan Dr. Glenn Orton, kuşakların sıcaklıklarının zaman içinde niçin ve nasıl değiştiğini ortaya çıkarmak için araştırmasına başladı. Ve en sonunda, araştırma başladığında hemen hemen doğmamış ortak yazarlarla beraber Orton, Nature Astronomy dergisinde mühim gelişimleri bildirdi.

Erendiz büyük oranda gazdan meydana geliyor olsa da, oldukça çok karışmayan katmanları da bulunmakta ve bunların bir kısmı troposfer ve stratosfer olarak adlandırılıyor.

Troposferin ısıyı kuşağa nazaran değişse de, gökbilimciler mevsimler içinde oldukça çok değişiklik olmasını beklemiyorlardı. Erendiz, Dünya’ya nazaran oldukça daha dairesel bir yörüngeye ve yalnız 3° eğimli bir eksene haiz. Bu nedenden ötürü, yarım küreleri hemen hemen daima eşit ziya maruziyeti alıyor.

Sadece dev gezegeni daha çok feza aracı ziyaret ettikçe ve surat , sima ,çehre milyonlarca kilometre uzaktaki belirli konumlardaki sıcaklıkları ölçebilen teleskoplar inşa edildikçe, Orton ve meslektaşları Erendiz’in kuşakları ve konumuna nazaran ısı değişimleri hakkında etkisinde bırakan bir degisecek seti topladılar. Sırasıyla dört, 7-9 ve 10-14 sene devam eden döngüler bulunmuş oldu. Bu en uzun döngünün arkasında Erendiz’in Güneş etrafındaki yörüngesi olabilir sadece bağlantı belirgin değil. İlk iki döngü ise birazcık daha gizemli.

tekrar de, belirli bir kuşaktaki ısı artışlarının, çoğu zaman benzer enlemdeki karşıt sıcaklıktaki düşüşlerle eşleştiği bulunmuş oldu. Komşu kuşaklarda bağlantılı değişimler yaşanmadan, hakkaten mevsimler varmış benzer biçimde gözüküyordu. Bu desen, ekvatordan 16°, 22° ve 30° konumlarında güçlüydü.

Orton yapmış olduğu açıklamada, “Bu, hepsinden daha şaşırtıcı olanıydı” dedi ve sürdü: “Oldukça ırak enlemlerde sıcaklıkların nasıl değişmiş olduğu içinde bir bağlantı bulduk. Bu, Dünya’da gördüğümüz, bir bölgedeki hava ve iklim modellerinin, atmosfer süresince oldukça ırak mesafelerde ‘bağlantılı’ benzer biçimde görünen değişkenlik modelleriyle başka bir yerdeki hava durumu üstünde gözle görülebilmektedir bir tesiri olabilmesi vakasına benziyor.“

Ekvatoral troposferdeki ve 60-70 kilometre yukarıdaki stratosferdeki sıcaklıklar içinde da zıt bir münasebet görülüyor. Bu, Satürn’ün atmosferinde görülen dikey ısı dalgalarına benziyor ve daha basit bir açıklaması olabilir.

Venüs’ün atmosferini irdelemek araştırmak ve değerlendirmek, meteorologları kontrolden çıkmış bir Sera tesirinin neticeleri mevzusunda uyardı. Benzer biçimde, Mars ile meydana getirilen karşılaştırmalar da kendi gezegenimizin atmosferini keşfetmemize muavin oldu. Şimdi de Erendiz atmosferinde meydana getirilen keşifler, Dünya’mız hakkında daha çok görü sağlayabilir.