“Hasta M”nin hikayesi: Beyninden geçen kurşundan sonra Dünyayı ters görmeye başlayan savaş gazisi

Nörobilim, korteksleri korkulu biçimde yaralanmış kişilerin beyinlerinin bilim adamları tarafınca incelenmesine oldukca şey borçludur. Bu vakalardan birisi, İspanya dahil Savaşı esnasında başından vurulduktan sonrasında gezegeni ters bir halde görmeye başlamış olan “Hasta M”nin vakası.

Bu vakaya kadar, nörologlar beynin, oldukca azca örtüşen ya da asla örtüşmeyen keskin sınırlarla ayrılmış değişik bölgelerden oluştuğuna inanıyorlardı. Sadece, Hasta M’nin ezilmiş yaralı beyni bu fikre karşı çıktı ve Justo Gonzalo Rodríguez-Leal adlı bir doktorun yeni bir beyin dinamiği teorisi geliştirmesini sağlamış oldu.

İspanya dahil Savaşı, 1936’dan 1939’a kadar ülkeyi saran, Milliyetçilerin Cumhuriyetçilere karşı kazanılmış olduğu zaferle sonuçlanan ve Francisco Franco altında bir diktatörlüğün kurulmasıyla sonuçlanan gaddar bir mücadeleydi. Cumhuriyetçiler saflarında savaşan Hasta M, Mayıs 1938’de Valencia, Levante’de bir harp sahasında başından vurulduğunda 25 yaşındaydı.

İki hafta sonrasında komadan uyanan yaralı asker, sol gözünde asla görüş olmadığını ve sağ gözünde yalnız hafifçe bir parıltı bulunduğunu bildirdi. Kafatasında merminin girip çıkmış olduğu yerde iki budaklı delik var olan adam, cerrahi operasyon ya da rastgele bir hususi bakım gerektirmeden sağlığına kavuşarak doktorların şaşırmasına neden oldu.

Rodriguez-Leal, sonraki 50 sene süresince Hasta M’yi gözlemlerken, oldukça baş karıştırıcı bir takım semptom tanımladı. örnek olarak, adam her şeyi üçlü görmenin yanında ayrıca, nesnelerden “ayrılmış” renkler de görüyordu.

tekrar de en enteresan bulgulardan birisi, Hasta M’nin her şeyi tersine dönmüş şeklinde görmesiydi. Rodríguez-Leal, Cerebral Dynamics adlı kitabında durumu vurgulayarak, harp gazisinin “mesele, bir iskelede kafa aşağı işçi adamları gördüğünde anormalliklerini garip bulduğunu” deklare etti.

Duyma ve dokunma da tersine döndü

Bu duyusal tersine dönme, bununla birlikte hastanın duyma ve dokunma hisleri için de geçerliydi ve hastanın beyni, bu detayları sanki öteki yönden geliyor şeklinde hissediyordu. Bu şiddetli rahatsızlığa karşın, hasta hayatına oldukca azca sorunla devam edebildi. Rodríguez-Leal, bu durumu, yoğun uyaranlara seçici dikkat şeklinde başa çıkma stratejilerinin istemsiz bir halde gelişimine atfediyor.

Hekim, Cerebral Dynamics’te yapmış olduğu açıklamada, merminin Hasta M’nin beyninin sol parieto-oksipital bölgesini etkilemiş şeklinde göründüğünü söylüyor. Bu yaralanmanın neticelerini gözlemleyen Rodríguez-Leal, düşünülenin aksine beynin değişik bölgelere bölünmemiş olabileceğini öne sürdü.

Yaranın kurbanın duyularını bulandırma biçimine dayanarak, nörolojik işlevlerin kademeli geçişlerle ayrılan değişik bölgelerle bütün kortekse yayılan gradyanlar halinde organize edilebileceğini önerdi.

Rodríguez-Leal’in kızı Isabel Gonzalo, El Pais ile yapmış olduğu bir röportajda, kimliği hiçbir vakit açıklanmayan Hasta M’nin 1990’ların sonlarında vefat ederek uzun ve sıhhatli bir yaşam sürdüğünü belirtti. Eski asker, terse dönmüş dünyasında 60 sene hayatta kalmasına karşın, görünüşe bakılırsa kendine özgü durumundan muazzam bir şekilde rahatsız değildi.