Bilim Adamları: “Ozon Tabakası Bir Kez Daha Tehlikeye Girebilir”

Meydana getirilen bir araştırma, ozon tabakasını tahrip etmiş olduğu için 1980’lerde yasaklanan CFC’lerin tekrardan kullanılmaya başlandığını ortaya koyuyor. Sadece nerede ve niçin kullanıldığı belli değil.

Ülkelerin ozon tabakasına ziyan veren kimyasalların kullanımını azaltmayı kabul etmesinden otuz sene sonrasında, ozonun 2060’lara kadar bir bütün olarak iyileşeceğine dair ümit verici işaretler var. Sadece hemen hemen tehlikeyi atlatmış değiliz. Bu ay Nature Geoscience dergisinde gösterilen bir emek verme, 1980’lerde yasaklanan tehlikeli gazların emisyonlarının bugün artmakta bulunduğunu ve bunun yalnız ozon tabakası için değil iklim değişikliği için de tesirleri bulunduğunu gösteriyor. Daha da kaygı verici olanı, bu emisyonların bazılarının artmasına tam olarak neyin niçin olduğundan güvenilir olmamamız.

Ozon tabakasına ziyan veren kirletici grubu kloroflorokarbonlar ya da CFC’ler olarak adlandırılır ve bunlar evvelinden soğutucu akışkanlarda, klimalarda, aerosol kutularında ve öteki uygulamalarda yaygın olarak kullanılıyordu. 1980’lerin sonunda yürürlüğe giren internasyonal antak kalma olan Montreal Protokolü, ülkelerin bu CFC’lerin kullanımını aşamalı olarak durdurmasını gerektiriyordu. Protokol, çetrefilli ve global bir çevre problemininin ele alınmasında muazzam bir şekilde zamanı bir başarı olarak kabul edilmekte.

İngiltere’deki Bristol Üniversitesi ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nde araştırmacı olan çalışmanın kafa yazarı Luke Western, Earther’a gönderilmiş olduğu e-postada, CFC emisyonlarının global durumunu idrak etmek için araştırmacıların CFC’lerin atmosferik ölçümlerini ve gazların dünya genelinde nasıl devinim ettiğine dair bir model kullandıklarını söylemiş oldu. CFC ölçümleri gezegenimizin dört bir tarafındaki istasyonlardan toplandı.

Emek verme, 5 değişik CFC türünden meydana gelen emisyonların arttığını ortaya koyuyor. Bu CFC’lerden 3’ünün açıklanabilir bir sebebi var: Montreal Protokolü’nde, muazzam bir şekilde CFC’lerin yerine kullanılan kimyasallar olan çeşitli hidroflorokarbonların (HFC’ler) üretiminde bir miktar CFC emisyonuna müsaade eden bir boşluk. HFC’ler ozon tabakasına oldukça çok ziyan vermese de, global ısınma üstünde kaygı verici tesirleri olan kuvvetli sera gazları. Ayrıca Biden yönetiminin, Eylül ayında Montreal Protokolü’nde HFC kullanımını aşamalı olarak sonlandıracak global bir değişikliğe imza attığını da belirtelim.

Western ve ekibi tarafınca meydana getirilen araştırma, emisyonları somut olarak belirli bir bölgeye ya da üretim merkezine bağlayamıyor; sadece çeşitli tahminlerde bulunabiliriz. Çin, tarihsel olarak gezegenimizin en büyük HFC üreticisi olmuştur. Louisiana’da var olan bir Honeywell fabrikasının da Çin’i takip etmiş olduğu bildiriliyor.

Western’in eş yazarı, Dübendorf’taki İsviçre Federal Araç-gereç Bilimi ve Teknolojisi Laboratuarlarında atmosferik kimyager olan Martin Vollmer, geçen ay düzenlenen bir basın toplantısında “hakkaten hiçbir fikrimiz yok. Bu kimyasalların taraf mahsul olarak ortaya çıkacağı rastgele bir kimyasal süreç bilmiyoruz” diyor ve devam ediyor: “Başkalarının da bu emisyonlardan haberdar olması için erken bir uyarıda bulunmayı umuyoruz.“