Araştırmacılar hata yapan maymunların davranışlarını inceledi: Hayvanlarda bizim gibi utanıyor mu?

Araştırmacılar, hata icra eden maymunların davranışlarını inceledi ve utanmanın, toplumsal durumları yatıştırmada, göz temasından kaçınma ve kızarma benzer biçimde davranışları ortaya çıkarmada rol oynayabileceğini buldu. Başka bir deyişle, hayvanların da insanoğlu benzer biçimde utandığını keşfetti.

Utangaç bir insanı bir kilometre ıraktan bile ayrım edebilirsiniz, sadece hayvanlardaki duygusal durumu ortaya çıkarmak daha güç olabiliyor. Mark Bekoff, BioScience dergisinde yazdığı bir makalede, dünyaca meşhur primatolog Jane Goodall‘ın bir gözlemi üstüne, bir şempanzenin utanca benzetilebilecek bir durumu izlediğini belirtiyor. Goodall, Freud adlı genç bir şempanzenin dalda sallandıktan sonrasında yüzünün üzerine düştüğünü görmüş oldu. Genç şempanze, düştüğünü gören var mı diye denetlemek için derhal amcası Figan’a baktı. Bu, bir grup insanoğlunun önünde tökezleyen her önüne gelen için anlaşılabilir bir tepki. Benzemekte bir tepki, çiftleştikten sonrasında hendek içine düşen bir adam maymunda da görüldü.

Utancın değişik hayvan grupları içinde evrimleşmiş olması için, konvergent evrim olarak herkesçe malum olan bir şeyin gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Bu da hayvanın çevresindeki uyumunu geliştiren bir gaye taşımalı. Dacher Keltner ve Cameron Anderson 2000 tarihindeki bir makalesinde utancın, işlerin ters gittiği durumlarda toplumsal ilişkileri düzeltme amacıyla bir yatıştırma işlevi görebileceğini söylüyor.

Utangaçlık hissinden hoşlanmamak normaldir, sadece kendinizi aptal benzer biçimde görünür kılmak öteki insanlarda gülme cevabı uyandırarak sizi rahatlatabilir. Keltner’in daha daha evvelki araştırmalarının bir kısmı, insanlarda ve insan olmayan primatlarda görülen yatıştırma davranışlarını ortaya çıkardı. Bu davranışlar içinde göz kaçırma ve derinin kızarması yer ediniyor.