Türkiye’de Çay En Çok Nerede Yetişir?

Devletimizde Çay Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Demini almış, tam tadında çay içildiğinde kişiye sakinlik ve rahatlık verir; çayın iyileştirici ve dinlendirici tesiri olduğu bilinmektedir. Bilhassa de Türk toplumunda mühim bir yeri olan çay, birden çok memleket tarafınca da sevmiş olarak tüketilmektedir. En sevilen sıcak içeceklerden birisi olduğundan tiryakilerinde çay nerede yetişir ya da hangi ilimizde en fazlaca yetişir sorularını da akıllara getirir.

Çayın ani çok türü olduğu bilinmektedir. Çay yapraklarının toplanma zamanına nazaran çayın rengi ve kokusu da değişmektedir. Hem kara çay aynı zamanda nebat çayı halinde milyonlarca kişinin sevilmiş olduğu içeceklerden birisi olagelmiştir. Biz de çay tiryakileri için gezdik, gördük, araştırdık çay nerede üretilir sual işaretine cevap vermeye geldik.

ülkemizde fazlaca sevilen bir içecek olan çay, sıhhat için de fazlaca yararlı. Ölçülü tüketildiğinde antioksidan yapacağı tesiri gösterip vücudu rahatlatmakta. ülkemizde çayın zamanı fazlaca eski değildir aslına bakarsak. 1917 senesinde çay üretimine süregelen ülkemiz; daha daha evvelki dönemlerde bu sevilen içeceğin hammaddesini ithal etmekteydi. 1940 senesinde Çay Kanunu çıktı ve bundan böyle memleket topraklarında verimli bölgelerde çay üretilmeye başlandı.

Demlikte, çay makinesinde, semaverde demlenen çayı daha yakından aşina olmak için size bu satırlarda çayın yetişmesi hakkında bilgiler vereceğiz. Hangi koşullar çayın yetişmesine münasip merak ediyorsanız; çay üretimiyle ilgili bilgilerin pek bir çok satırlarda okunmayı bekliyor.

İlginizi çekebilir: Her Gün Çay İçmek yararlı mı Zararı dokunan mı?

ülkemizde İlk Çay Üretimi

Devletimizde ilk çay üretimi 1917 senesinde adım atmıştır. Çay tarımı hakkında informasyon edinmek ve arazi araştırması yapabilmek amacıyla Ali Rıza Erten ve Zihni Derin’in de yer almış olduğu bir kurul Batum civarında göreve getirilmiştir. Meydana getirilen araştırma neticesinde Batum’a benzemekte olarak Şark Karadeniz illerinde çay ve narenciye üretimi yapılabileceği ortaya çıkmıştır.

1. Dünya Savaşı sonrası bölgedeki ekonomik sıkıntıları tekrardan düzenleyerek halk için refah ve geçim deposu sağlayabilmek adına TBMM kararınca 1924 senesinde Rize ili Borçka ilçesinde çay üretimi yürürlüğe girmiştir. 1937 senesine kadar devam eden çalışmaların verimli netice vermesiyle Batum’dan 1937’de 20 ton, 1939’da 30 ton, 1940’ta 40 ton oluş suretiyle çay tohumu ithal edilmiş ve üretim tesisleri açılmıştır. İlk çay hasadı 1938 senesinde yapılmıştır. İlk organik çay fabrikası 2009 senesinde Rize’de açılmıştır.

Kaynak: www.tarimorman.gov.tr

ülkemizde Çay En Fazlaca Nerede Yetişir?

Kelam konusu çay ülkemizde nerede yetişir ortaya çıktığında akıllara derhal uçsuz bucaksız yeşilliklerle dolu Karadeniz Bölgesi gelmektedir. Şark Karadeniz Bölgesi ve Gürcistan sınırından başlayarak Ordu iline kadar olan kuşakta çay üretimi yapılır. Bu dönem makroklima iklim vasfı gösterir. Karadeniz illeri, çay üretimi meydana getirilen engebeli arazileriyle meşhurdur. Bu yüzden ülkemiz için çay nerede ünlü denildiğinde en fazlaca Rize (%85) başta oluş suretiyle Artvin, Ordu, Giresin ve Trabzon illerini sıralayabiliriz.

Çayın yetişmesi için münasip olan iklim ve hava koşulları Karadeniz Bölgesi’nde hissedilir. Çayın Karadeniz’de yetişmesi ise Mustafa Kemal Atatürk’ün teşviki olanakları sayesinde gerçekleşmiştir. Çözümleme edilen topraklarda fazlaca eski yıllardan bu güne değin kadar çay tarımı yapılır. Bütün Karadeniz illeri olmasa da bu tarımla ön plana çıkan birkaç ünlü kent dikkat çeker.

Rize, çay tarımında öne çıkan illerdendir. Rize’yi takip eden illerden bir diğeri de Artvin’dir. Rize’nin yayla ve köy kesimlerinde çay bahçeleri son derece fazladır. Tıpkı Rize benzer biçimde Trabzon da çay üretimiyle ön plana çıkmaktadır. Bu 3 ile tepeden bakıldığında çay döneminde bölgeler son derece yeşil görünmektedir.

ülkemiz, sene içinde 1 milyon tondan çok çay yaprağı üretmektedir. diyar ekonomisinde dikkat edilmesi gereken bir yere haiz olan çay, Şark Karadeniz illerinin verimli topraklara haiz olması olanakları sayesinde dünya genelinde en büyük 6. çay ülkesi olmayı başarmıştır. Giresun ve Artvin’in elverişli arazilerinde de çay üretimi devam etmektedir. Bundan dolayı bu iller de çayın istediği iklime haizdir. Karadeniz illerinde gezdiğinizde Ordu ve Fatsa çevresinin de çay tarımına ehemmiyet verdiğini görebilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Çay konusunda Fazlaca Şaşırtıcı 20 enteresan Informasyon

Devletimizde Çay Nasıl Yetişir?

ülkemiz dünya genelinde ekonomik olarak çay üretimi meydana getiren 30 memleket arasındadır. 2021 verilerine nazaran ülkemiz 60 ülkeye çay ihraç etmektedir. Ekvatoral bölgelerde çay üretimi 12 ay yapılabilirken devletimizde bu süre 6 ayı kapsar. Bu dönem averaj nisan-mayıs aylarından ekim-kasım aylarına dek devam edebilir.

Kara çay devletimizde günlük sık tüketimde tercih edilmelidir; Rize ve Trabzon kara çay üretiminde zirvededir. İçimi rahat ve aromatiktir. Son senelerde azca oranda da olsa yeşil ve ak çay üretimi de yapılmaktadır.

Tadı damaklarda kalan çay için kaliteli ve iyi çay yaprakları kullanılmalıdır. Bu çay yapraklarını elde yapmak eylemek için de çayı tarımında özenli oluş gerekmektedir. Çayın yetişme koşullarını iyi idrak etmek ve kavramak, vaktinde hasat yapmak eylemek, yetkin ve uzman biçimde yaprakları kurutmak çayın tadını etkileyen faktörlerdendir. Peki, çay yaprakları bardaklara ulaşmadan önce nasıl bir süreçten geçiyor? Çay nasıl yetişiyor? Bu sorulara özetlemek gerekirse değinelim istiyoruz.

İklim ve Hava Koşulları

Çay tropik ve subtropik iklimde yetişir; senelik yağış miktarı mühim bir faktördür. Çayın yetişmesini etkileyen faktörlerden birisi iklim şartlarıdır. Çay, nemli ve bolca yağış alan bölgeleri sever. Senelik 1000 ila 1200 mm oranında yağış alabilen arazilerde yetişir. Bu yüzden Karadeniz ikliminde basitçe ve rahatça yetişir. Çay, insan boyunu geçmeyecek bodur nebat halinde yetişir. Bol miktarda su istemesinin sebebi yapraklarını hızla çoğaltmasıdır. Çayın yetişebilmesi için 10 ila 30 aşama aralığında ısı şarttır.

Toprak ve Arazi Yapısı

Toprak seçimi kırılgan değildir; sadece yüksek ve asidik topraklarda yetişmesi daha basittir. Kireçli topraklarda çay üretimi verimli olmaz; kireç oranının maksimum %5 oranında olması gerekmektedir. pH kıymeti 4,5-6 oranında seyredebilir.

İlk kez çay ekilecek arazinin verimli biçimde çay vermesi için 3 yıl beklenir. Nebat 3 yaşına vardığında bol miktarda yaprak vererek verimli bir hasat sağlar. Değişik yüksekliklerde yetiştirilebilir; deniz seviyesinden 2200 metre yüksekliğe kadar yetişebildiği gözlemlenmiştir.

Çay dağlık arazileri sever. Geniş arazilerde çayın yetişmesi için averaj 1000-2000 metre yükseklik olması yeterlidir. Bu değerin üstündeki tepelerde çay yetiştiğinde uzun zamanda düşük verim alınır ve çay yapraklarının aroması karışabilir.

Hasat Süreci

Sene içinde 2 kez çay hasadı yapılabilir. Eğer araziye bakım yapılırsa ve kaliteli çay tohumlarıyla ekim yapılırsa 3 hasat süreci karşılanabilir. Beklenmeyen buzlanma, don vakası yaşandığında çay etkilenebilir. Lüzumlu zirai önlemlerin alınması önerilir.

Devletimizde çay hasadı geleneksel çay makaslarıyla yapılır. Seri olarak kesme hareketleriyle hasat gerçekleştirilir. Daha hususi çaylar için elle toplama metodu de uygulanır. Nispeten daha dar çerçevede de olsa çeşitli arazi sahipleri otomatik çay toplayan hasat makineleri de kullanabilir; bu gereksinim iş kuvveti eksikliğinden dünyaya gelmiştir.

Genç ve körpe yaprakların, tomurcukların toplanması uygundur. Çay hasadı için en münasip süre sürgünlerin 2,5-3,5 yapraklı olduğu dönemdir.

Ülkemizdeki çay hasat dönemleri:

• 1. Sürgün: Mayıs, haziran
• 2. Sürgün: Temmuz, ağustos
• 3. Sürgün: Eylül, ekim

Kurutma Aşaması

Hasat sonrası soldurma ve kıvırma işleminden geçen çaylar hususi fırınlara verilerek kurutulur. Bu aşamada bitkideki rutubet oranı %2 ila %4 oranına kadar iner. Kurutma işleminin gayesi bitkinin aroma standardını kol kanat germek, paketleyebilmek ve aktarma sürecini kolaylaştırmaktır.

Fermente olmuş çayın ısıyı girişte 90 ila 100 aşama; final şu demek oluyor ki çıkış ısıyı ise 45 ila 60 aşama olmalıdır. Bu sıcaklıklarda değişik fırın ve davlumbaz sistemlerine nazaran minik oynamalar olabilir. Fırın içinde kalma süresi ortamın havasına nazaran değişebilir. Fırınlarda var olan kalınlık-incelik ve çağ ayarı çayın fırın içinde kalma süresini etkileyebilir.

Çay Nasıl Toplanır?

Karadeniz görsellerini incelediğinizde çay tarlalarında elindeki çay makasıyla hasat meydana getiren kişileri görebilirsiniz. Bu görsel, çayın nasıl toplandığını ifade etmektedir. Çay, asırlardır elle toplanmaktadır. Eğer ziraat makinesi kullanarak çay toplanırsa; bitkinin ziyan görmesine sebep olabilir. Makineler kuvvetli ve sert yapıda olduğundan dolayı taze çay yapraklarına ziyan verebilir. Karadeniz halkı, senelerdir çayı eliyle toplamayı tercih etmektedir. Peki, çay nasıl toplanır? Şimdi bu mevzuya açıklık getirelim:

• Çay yapraklarının hasat edilmesi için hususi bir makas kullanılır. Bu makas geniş ağızlı ve geniş hacimli torbaya sabittir. Makasın kestiği yapraklar poşet içine düşer.
• Çay torbası dolduğunda büyük çuvallara aktarım yapılır. Büyük çuvallar ise çayın kurutma ve oksidasyon işlemine girmesi için depolara gönderilir.
• Çayı toplarken çabuk yapmak eylemek gerekmez. Her bir çay yaprağı özenle toplanır.
• İlkbahar ve yazın kavurucu aylarında çay yapraklarının toplanması gerekmektedir. Bu iki dönem haricinde yapraklar gelişme ve olgunlaşma evresinde olduğundan bir tek ilkbahar ve yazın kavurucu aylarında toplanır.
• Karadeniz illerinde çayın elle toplanması, en iyi çay yapraklarının elde edilmesine de yardımcı olur.
• Çayın toplanması, birkaç şahıs tarafınca benzer anda benzer yönde başladığında daha süratli netice alınır.
• Eğer çayı toplayacak kimseler benzer yönde ilerlerse ve çay makasını iyi kullanırsa; arazideki nihayet vaziyet daha net görülebilir.

Çayın Anne Vatanı Neresi?

ülkemizde fazlaca sevilerek tüketilen çayın anavatanı aslına bakarsak Çin’dir. Çinliler çayı Türkler benzer biçimde içmese de hususi çay yapraklarını sıcak suda demleyerek tüketmekteydi. Süre içinde Çin sınırlarını aştı ve birden çok ülkenin çayla tanışması gerçekleşti.

Çay En Güzel Nerede Yetişir?

Dünya genelinde en iyi çay Hindistan ve Çin sınırları içinde yetişmektedir. Sadece ülkemiz de bu mevzuda pek fazlaca ülkeyle yarışır konuma gelmiştir. Çay Kanunu çıkmış olduğu seneden bu güne değin kadar tonlarca çay yaprağı basitçe ve rahatça yetişmektedir.

Çay Fabrikası Hangi Şehirlerde mevcut?

Hasat döneminde toplanan çay yaprakları, tekrar benzer illerde var olan çay fabrikalarına gönderilir. Karadeniz Bölgesi’nde onlarca çay fabrikası bulunur. Rize, Artvin ve Trabzon içinde birden çok çay tesisi yer almıştır. Fabrikalar, çevre illerde imal edilen çay yapraklarını alıp kurutma işlemini yapar.

Çay Kaç Yıl İçinde Yetişir?

Çay çalılarının toprağa tutunması için minimum 3 yıl beklenir. Geniş arazilerde bakım yapıldığında 3. seneyi görmeden çayların topraktan çıkmış olduğu görülebilmektedir. Arazi içinde münasip uzunluğu ulaşmak veya tutuklamak için her 4 senede 1 kez budama hazırlanması önerilir. Averaj 50 senelik geçerliliği olan çay çalılarını 50. seneden sonrasında zayıflamış ve verimsiz müşahade etmek olasıdır.

Çay Kış Soğuklarına Dayanıklı Mıdır?

Karadeniz iklimi, ılıman ve yağışlıdır. Karlı kış günlerinin de yaşandığı bu coğrafyada çay basitçe ve rahatça yetişir. Sadece sert ve kuru kış günleri çay için münasip değildir. Bu yüzden çay tarımı için sert soğukların münasip olduğu açıkça ifade edilemez. Ilık ve yağışla geçen soğuk dönemler çaya ziyan vermez. Sadece don vakası ve buzlanma uzun bir zamanda yaşanırsa; çay bitkilerinden alınacak verim yarıya düşebilir.

İlginizi çekebilir: Çay Kaç Kalori?

Patlıcan Hangi Mevsimde, Nasıl Yetişir?

ülkemizde En Fazlaca Fındık Nerede Yetişir?

ülkemizde Pamuk En Fazlaca Nerede Yetişir?

Evde İstiridye (Kavak) Mantarı Nasıl Yetiştirilir?

Armut Hangi Mevsimde Yetişir, Ne Süre Çıkar?