Kripto Para Piyasası ile İlgili Temel Kavramlar

bilindiği gibi finans dünyasında kripto paralar ile resmen bir devrim yaşanıyor. Hem geleneksel finans hayatına getirdikleri yenilikler ile aynı zamanda yatırımlarını çeşitlendirmek isteyen yatırımcılara sağladıkları kazanç fırsatları ile kripto paralar nihayet dönemlerde son derece çok büyük ilgi ile karşılaşıyor.

Bu piyasaların yüksek riskli ve son derece volatil (oynak) bulunduğunu da göz önünde bulundurarak yatırımlarını kripto paralara yönlendirmeyi düşünen yatırımcıların ve yatırımcı adaylarının bilmesi ihtiyaç duyulan çeşitli en gerekli kavramlar var.

Kripto devriminin arkasındaki şahıs ile başlamış olalım: Satoshi Nakamoto

 Bitcoin’in yaratıcısı olarak herkesçe malum olan ve finans dünyasında resmen çığır açan bu kişinin gerçek kimliği günümüz şartlarında hala bilinmiyor.

• Kripto Para (Cryptocurrency): Blok zinciri teknolojisi ile mevcud ve fizyolojik bir formu olmayan sanal bir para birimi teknolojisidir.
• Blok Zinciri (Blockchain): Meydana getirilen bütün işlemlerin kaydını birbirine eklenen bloklar şeklinde bünyesinde barındıran bir nevi merkeziyetsiz kayıt defteridir. Blok zinciri, dağıtılmış defter teknolojisi (distributed ledger technology) ile meydana getirilen işlemleri değiştirilemez bir halde kaydeder ve merkezi otoriteye olan ihtiyacı ortadan kaldırarak kaydedilmiş verileri her insanın erişimine açık hale getirir.

“Bitcoin” ise 2009 senesinde ortaya çıkmış olan ilk kripto para.

• Altcoin: Seçenek coin anlamına gelen ve Bitcoin dışındaki kripto paralara verilen ad.
• Stabil Coin (Stablecoin): Fiyatlardaki oynaklığı azaltmak için yaratılmış ve kıymeti Amerikan doları benzer biçimde başka bir para birimine endeksli olan kripto para türüdür.
• Shitcoin: Kullanım alanı olmayan, kıymeti düşük ve başarısız olma ihtimali yüksek olan kripto varlıklara verilen ad.
• Memecoin: İçsel bir kıymeti ve gayesi olmayan ve yalnızca mizahi gaye ile kullanılan bir coin türüdür.
• Token: Tokenler ise, kendine ilişik bir blok zinciri ağı olmayan ve başka kripto paraların blok zincirini kullanarak yaratılmış kripto para birimleridir.
• NFT: Açılımı “non-fungible tokens” (takas edilemez jetonlar) olan ve her birisi benzersiz olan bu sebeple birbiri ile takas edilemeyen dijital varlıklara verilen addır.

“Madencilik” ise bir tür kripto para kazanma çeşidi demek mümkün.

• Madencilik (Mining): Ağ katılımcıları olarak görülen kimseler tarafınca meydana gelen ve karmaşık matematiksel problemleri çözerek blok zinciri ağı üstündeki işlemleri onaylama işlemidir. Bu işlemi meydana getiren kişilere “madenci” (miner) denir ve çoğu zaman onayladıkları işlemler karşılığında belirli oranda kripto para ile ödeme alırlar.
• Stake Yapmak eylemek (Staking): Belirli kripto para ağını desteklemek gayesi ile kripto paralarınızı belirli bir süre kitlemek anlamına gelmektedir. Yatırımcılar kripto paralarını stake ettikleri süreç süresince daha çok kripto para ile ödüllendirilirler.
• Airdrop: Blok zinciri temelli projelerin parasız kripto para vermesidir.
• İlk Dijital Para Arzı (ICO): “Initial coin offering” kelimelerinin kısaltması olan ICO blok zinciri temelli bir projeyi fonlamak gayesi ile bir kripto paranın ilk kez piyasaya sürülmesidir.

Kripto varlıklarınızı saklayabileceğiniz iki tür cüzdan var: “Sıcak cüzdan” ve “soğuk cüzdan”.

• Soğuk Cüzdan (Cold Wallet): En gerekli olarak bir USB hafıza olan soğuk cüzdanlar, kripto varlıkların çevrim dışı olarak saklanabilmesini sağlar. Hacklenme riskine karşı korumasından dolayı tavsiye edilen ve güvenli bir gizleme yöntemidir.
• Sıcak Cüzdan (Hot Wallet): Çevrim içi olarak ulaşılabilen kripto para cüzdanı türüdür.

Piyasalarda gerçekleşen hareketlere yönelik kavramların başlangıcında ise “ayı” ve “boğa” kavramları geliyor.

• Ayı Piyasası (Bear Market): Fiyatların düşüşe geçmiş olduğu piyasaya verilen addır.
• Boğa Piyasası (Bull Market): Fiyatların yükselişe geçmiş olduğu piyasaya verilen addır.
• Şişirmek (Pump): Varlıkların fiyatında keskin bir yükseliş trendi görülmesidir.
• Terk etmek, koyvermek (Dump): Varlıkların fiyatında keskin bir düşüş görülmesidir.

Kripto para borsaları ise yatırımcıların alım ve satım işlemleri yapmasını elde eden dijital platformlardır.

alışılagelmiş borsalardan değişik olarak kripto para borsaları yalnızca kripto varlıkların alınıp satılmasına imkan verir. Bu borsalarda aşağıdaki benzer biçimde farklı işlemler yapılabiliyor.

• Komut: Borsalar üstünde işlem oluşturmak adına verilen alım veya satım komutlarına verilen umumi addır.
• Limit buyruğu (Limit Order): Yatırımcının bir kripto varlık ile işlem yaparken vereceği alım ve satım emrinin gerçekleşmesi için maksimum ve minimum fiyatı belirlediği talimattır.  
• Türev Ürünler (Derivatives): Büyük ihtimalle iki yan içinde gerçekleşen ve yatırımcının bir varlığın fiyatının gelecekte geleceği kıymeti baz alarak yapmış olduğu öngörüye yönelik meydana gelen işlemlerdir. Türev ürünlerin yüksek getiriler getirebildiği benzer biçimde oldukça yüksek riskli işlemler olduğundan dolayı bilhassa teknik veya en gerekli analize dayandırmadan yalnızca tahmine yönelik kullanıldığında fazlaca büyük kayıplar da getirebildiğini belirtmiş olalım.

Hesabınızın ve bilgilerinizin güvenliğini tedarik etmek için bu kavramları bilmekte yarar var:

• İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (Two-factor Authentication (2FA)): Kullanıcının kimliğini doğrulamak için iki değişik bileşen kullanan metot. çoğunlukla, şifreye ilave olarak SMS 2FA ve Google 2FA benzer biçimde uygulamalar kullanılır.
• Oltalama Engelleme Kodları (Anti-Phishing Codes): Oltalama olarak herkesçe malum olan, kullanıcıları gizyazı ve benzeri bilgiler elde yapmak eylemek adına manipüle eden dolandırıcılık girişimlerine engel oluş için oluşturulmuş kodlar ile size gönderilen mail’lerin hakkaten lakırdı konusu kuruluştan gelerek gelmediğinden güvenli olabilirsiniz. Eğer gelen mail size hususi oluşturulmuş kodu içeriyorsa korkacak bir şey yok anlamına gelir.
• Ak Sıralama (Whitelist): Borsalar veya kripto para cüzdanınızda kullanabileceğiniz ve yalnızca belirlenmiş olan hesaplar tarafınca adresinizden çekim yapılmasına müsaade eden ve etkisiz hale getirilmesi için iki faktörlü kimlik doğrulaması gerektiren bir güvenlik önlemidir.

 Sürekli olarak kullanılan bu kavramlar ise kripto para yatırımcılarının jargonu durumunda.

• ATH: “Bütün zamanların en yükseği” anlamına gelen ve “all time high” kelimelerinin kısaltması olan ATH, bir kripto paranın, tarihindeki en yüksek fiyat seviyesinde bulunduğunu açıklamak için kullanılır.
• BTD: “Buy the dip” cümlesinin kısaltması olan BTD, bir kripto parayı en ucuz fiyattan alabilmek anlamına gelmektedir.
• DYOR: “Do Your Own Research” cümlesinin kafa harflerinden olan kısaltma, “kendi araştırmanı kendin yap” anlamına gelmektedir.
• To the Moon: “Ay’a çıkar” anlamına gelen “to the Moon”, bir kripto paranın fiyatının büyük bir yükselişe geçeceğini olayı açıklamak ve iç yüzünü göstermek için kullanılır.
• Balina (Whale): Elinde fazlaca büyük oranda kripto varlık bulunduran yatırımcılara verilen ad.
• Yitirme Kaygısı (FOMO): FOMO olarak herkesçe malum olan “Fear Of Missing Out” şu demek oluyor ki yitirme kaygısı, yatırımcıların daha iyi bir neticesi kaçırmaktan korkması sebebi ile çözümleme ve mantığa bağlı olmadan dürtüsel bir halde öteki yatırımcıların işlemlerine bağlı olarak işlem yapması anlamına gelmektedir.
• FUD: Ürkütücü, belirsizlik ve kuşkurekli,devamlı anlamına gelen “fear, uncertainty and doubt” kelimelerinin kafa harflerinden meydana gelen “FUD”, piyasaya yönelik yayılan haberler sebebi ile yatırımcıların bahsedilen duygulara kapılmasıdır. çoğunlukla yatırımcıların satış işlemi yapması sebebiyle fiyatların düşmesine neden olur.
• HODL: Bir forumda anonim bir kullanıcının “hold” yerine “hodl” yazarak yapmış olduğu imla hatası neticesinde kripto para yatırımcıları içinde “yakalamak” anlamına gelen “hold” kelimesi yerine “hodl” kelimesi kullanılıyor.