Amilaz nedir? Amilaz normal değeri, yüksekliği ve düşüklüğü belirtileri, nedenleri, tedavisi

Amilaz, karbonhidratların sindirilmesine muavin olan hazım sistemi enzimlerindendir. Amilazlar, pankreas, ince bağırsaklar, yumurtalıklar, karaciğer, plasentada ve tükürük bezlerinde üretilirler. ‘Enzim’ terimi, insan vücudunun sıhhatli bir halde emek harcaması için lüzumlu olan kimyasal tepkimelerde katalizör vazifesi gören karmaşık proteinleri açıklar. Amilaz ise hazımda dirimsel görevi olan bir enzimdir. Pankreas hastalandığında ya da iltihaplandığında, amilaz kan içine salınır. Amilaz kan testi (Amy testi), kanda amilaz seviyesini ölçmek için meydana getirilen bir kan testidir.

Amilaz kan testi, vücudunuzdaki amilaz miktarını ölçerek pankreas hastalıklarınız olup olmadığını belirleyebilir. Amilaz seviyeleri fazlaca düşük veya fazlaca yüksekse, pankreas üstüne tesir eden bir rahatsızlığınız olabilir.

NORMAL AMİLAZ DEĞERİ NEDİR?

Yetişkinlerde kanda: 11-54 U/L arasındadır.

Çocuklarda kanda: 9-35 U/L arasındadır.

İdrardaki amilaz düzeyleri: 3-26 U/saat arasındadır.

Yukarıda verilen değerler, testin yapıldığı laboratuvara, kullanılan metoda ve testin yapıldığı cihaza nazaran değişim izah edebilir. Çeşitli laboratuvar sonuçlarında üst kıymet 140’a kadar çıkabilir. Sıhhatli üst kıymet kişiden kişiye değişebilir.

AMİLAZ TESTİ NEDEN İSTENİR?

Pankreas iltihabı iç pankreasla ilgili hastalıkların teşhis edilmesinde

Pankreas hastalıklarının tedavisinin başarı göstermiş olup olmadığını belirlemede

Akut ya da kronik pankreas iltihabından şüphelenildiğinde

Tükürük bezleri ilişkili hastalıklarda

AMİLAZ YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?

Kanınızda ve idrarınızda azca oranda amilaz bulunması normaldir. Sadece fazlaca çok ya da fazlaca azca olması , pankreas ya da tükürük bezlerinde bir probleminin ya da başka bir tıbbi durumun işareti olabilir. Amilaz yüksekliğine neden olan nedenler şöyledir:

• Pankreas iltihabı
• tengebelikten
• Aspirin, doğum denetim hapları, kortizon şeklinde farklı ilaçların taraf tesiri olarak
• Safra kesesi iltihabı ya da safra kesesinde taş
• Şiddetli yanıklar
• Böbrek yetmezliği
• Kabakulak şeklinde nedenlerden tükrük bezlerinin iltihabı
• Bağırsak tıkanıklığı
• Diyabetik ketoasidoz: Glikoz hastalarında görülen kanın asidik hale gelmesi durumu
• Mide organını duvarında deliğe yol açan mide organını ülseri
• Böbrek nakli olma
• Karın zarı iltihabı
• Anoreksiya
• Yumurtalıkta kist
• Crohn Hastalığı
• Bağırsak tıkanıklığı 
• Covid 19
• HIV 
• Apandisit
• Rüptüre olmuş dış gebelik
• Kodein ve morfin içeren ilaçların ve maddelerin kullanımı
• Gastroenterit (şiddetli)
• Pelvik inflamatuar hastalık
• Tükrük bezi şişmesi
• Bulimia ya da anoreksiya nervoza şeklinde yiyecek yeme bozuklukları
• Yüksek kan yağları seviyeleri (hipertrigliseridemi)
• Alkol kullanımı
• Morfin şeklinde ilaçların kullanımı
• Böbrek yetmezliği
• Apandisit
• Pankreas, tükürük bezi, yutak, prostat, akciğer, yumurtalıklar ya da göğüs kanseri ya da bu bölgelerde dokularda meydana gelen ur ya da lezyonlar

AMİLAZ YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Amilaz yüksekliği pankreas iltihabından kaynaklanmıyorsa çoğu zaman hiçbir emare vermez. Pankreas iltihabıyla beraber görülen amilaz yüksekliğinde aşağıda emareleri ortaya çıkar;

Mide organını bulantısı ya da kusma

Sık idrara çıkma

sürekli olarak su içme isteği

Terleme

İstemsiz kilo kaybı

Sırtta yayılan ağrı

Halsizlik 

AMİLAZ YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Amilaz yüksekliğinin tedavisi bu durumun nedenine göre değişiklik gösterir. örnek olarak vücutta irin ya da apse oluşumu amilaz yüksekliği yaptıysa antibiyotik kullanmak lazım olabilir.  Kanser hastalığı kelam konusu ise kanser tedavisi lazım olabilir.

AMİLAZ DÜŞÜKLÜĞÜ NEDEN OLUR?

• Kronik pankreatit: Kronik pankreatit, zaman içinde kötüleşen ve kalıcı hasara neden olabilen bir pankreas iltihabıdır. Kronik pankreatit büyük ihtimalle gereğinden fazla alkol kullanımından oluşur.
• Pankreas, karaciğer ya da böbrekte mesele
• Kistik fibroz
• Glikoz hastalığı
• Obezite-aşırı kilolu olmak
• Karaciğer hastalığı
• Pankreas kanseri
• Pankreasta hasar
• Böbrek hastalığı
• hamilelik toksemisi

AMİLAZ DÜŞÜKLÜĞÜ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Mide organını bulantısı

Üst karın ağrısı

Sırta yayılan karın ağrısı

Yüksek ateş

Karna dokunulduğunda duyarlılık

Süratli nabız

Kusma.

Kilo kaybı.

Yağlı dışkı.

Glükoz intoleransı.

Kronik ishal.

Sırt ağrısı.

AMİLAZ DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Amilaz düşüklüğünden muzdaripseniz bir Dahiliye doktoruna başvurmalısınız, tabip bu durumun nedenini tespit edip lüzumlu tedaviyi uygulayacaktır.

Amilaz düşüklüğü tedavisi, çoğu zaman karmaşık karbonhidratların ve nişastanın alımını kısıtlamaya dayalıdır. Karmaşa karbonhidrat tüketimini kısıtlamak, amilaz talebini düşürür ve bu da amilazın sorunuyla ilişkili semptomların tedavisinde destek verir.

Amilaz düşüklüğünün yol açacağı karbonhidrat yıkımı sorunlarını gidermek için ağız yolu ile alınan pankreas enzim ilaçları önerilebilir.

Yağ intoleransı olan kimseler saf zeytinyağı şeklinde kaliteli yağları tercih etmelidirler. Alınan yağ miktarını aşama aşama yükseltmek şeklinde prosedürler uygulanabilir.