Yüzüklerin Efendisi’nin İlham Kaynağı: Silvianus’un Yüzüğü

3 yüzük elflere, 7 yüzük cücelere, 9 yüzük kişilere… Geçtiğimiz hafta Amazon Prime Video platformunda, Orta Dünya’da kuvvet yüzüklerinin hemen hemen yaratılmadığı periyodu özetleyen Yüzüklerin Efendisi: kuvvet Yüzükleri dizisi gösterim hayatına başladı. Tolkien’in yarattığı Orta Dünya evreni engin bir deniz. Onun külliyatının sesleri günümüz şartlarında bile yankılanıyor ve fanatikleri olarak eserlerinde özenle işlenmiş ince detaylar üstüne konuşuyoruz. 

Böylesine keskin bir dehanın kaleminden yaşam kabul eden evrendeki ırkların dilleri, kültürleri, şarkıları, savaşları ve mühim objeleri; kısacası yarattığı her şeyin esin kaynağını, çıkış noktasını idrak etmek ve kavramak istiyoruz. Tolkien’in yarattığı, öğrenmek istediğimiz en mühim şey ise Tek Yüzük. Kimi kaynaklar Tolkien’in Nibelungen destanındaki yüzükten esinlendiğini söylese de esin aldığını gösteren en somut delil, Silchester’da var olan ve Roma dönemine ilişik Silvianus’un yüzüğüdür. Gelin bu yüzüğün hikayesine yakından görelim.

Yüzük, 1785 senesinde Silchester’da ortaya çıkarılmak istedi. Satıldı, el değiştirdi ve yüzüğün kaderi değişti.

Bigün, İngiltere kırsallarından Roma dönemine ilişik yapılarla meşhur Silchester bölgesinde, devamlı olduğu şeklinde topraklarını devam eden bir çift, üstünde çok eski harfler ve simgeler yer edinen altın bir yüzük buldu. Yüzüğün üstünde “SENECIAN VIVAS IIN DE” yazılıydı. Hemen hemen kıymeti tam anlaşılamayan bu objenin zamanı bir kalite taşımış olduğu aşikardı.

Yüzüğü kabul eden çift oldukca geçmeden Silchester nahiyesinin ileri gelenlerinden ve kıymetli antika eşyalara meraklı olan Chute ailesine yüzüğü sattı. Bölgede Romalıların ayak basmış olduğu her yerde olduğu şeklinde döneme ilişik pek oldukca kalıntı bulunuyordu. Zamanı kaynaklara kaydedilen bu kalıntılardan bir kısmı Romalılara ilişik olduğu herkesçe malum olan oldukca sayıda altın ve gümüş yüzüktü. Chute ailesi, bu zamanı nesneye ihtiyaç duyulan önemi süre içinde verdi ve yüzük ailenin evindeki en nadide parçalar içinde yerini aldı.

Arkeologlar 1929’da kurşun bir tablet buldu.

İngiltere’deki Roma dönemine ilişik yapılar ve eserlerle meşhur Silchester’a ortalama 130 km uzaklıkta var olan Lydney Park bölgesinde meşhur Nodens tapınakları bulunmakta. Kazıbilimci Mortimer Wheeler 1929 senesinde bu bölgedeki kazılarda, kurşun bir tablet buldu. 

Wheeler, tableti ayrıntılı inceleyebilmek için Oxford Üniversitesinde lisan bilimci ve profesör olan Tolkien’e havadis, bilgi, salık vererek onu Nodens tapınağının olduğu bölgeye çağrı etti. Yüzük adeta Tolkien’i çağırıyordu. 

“Silvianus yüzüğünü yitirdi.”

Tablette Silvianus ve Senicianus adları geçiyordu. Kurşun bir tabakaya işlenmiş bir ova vardı. Tablet, yüzüğünü kaybeden ve Senicianus diye birinin onu çaldığını düşünen Silvianus isminde Romalı bir askerin lanetleri eşliğinde tanrı Nodens’e yakarışını anlatıyordu. “Tanrı Nodens için. Silvianus yüzüğünü yitirdi ve değerinin yarısını Nodens’e bağışladı. Senicianus adını taşıyanlar, yüzüğü Nodens tapınağına art getirene kadar sağlığa ermesin.” 

Bu lanetin yazılı olduğu tablet size de Dumanlı Dağlar’da yüzüğü kaybettiğini ayrım edince Gollum’un etrafı inlettiği feryatlarını hatırlattı mı? Kazıbilimci Wheeler, ortalama bir buçuk yüzyıl evvel Silchester’da var olan altın yüzüğü anımsadı. Silchester yerleşkesindeki Chute ailesinin koleksiyonunda yer edinen Roma döneminden kalma altın yüzüğü biliyordu. Wheeler için yavaş yavaş taşlar yerine oturuyordu.

Silvianus’un yüzüğü üstünde “SENICIANE VIVAS IIN DE” yazısı bulunmakta.

Silvianus yüzüğünü kaybettikten sonrasında, yüzüğü alan şahıs üstüne kendi adını ekler. Yüzüğün üstünde “Vivas in deo”, “Tanrıyla iyi yaşamını sürdürür” anlamında kullanılan Latince yaygın bir kalıp bulunmakta ve Roma mitolojisindeki Venüs’ün çizimi de yer ediniyor. Yüzüğün çapı 2,5 santimetre ağırlığı ise 12 gramdır. Yüzük, son olarak 2013 senesinde kaderinin değişmiş olduğu Chute ailesinin evinde sergilendi. The Vyne olarak herkesçe malum olan bu zamanı ev, aslına bakarsak VIII. Henry tarafınca bir lordu için yaptırılan bir Tudor yapısı. 

Nodens, Kelt mitolojisinde denizler ve ormanlar tanrısıdır.

Nodens, Kelt mitolojisinde mühim bir yere haiz olan denizler, avcılık, ormanlar ve şifacılık tanrısıdır. Kaynaklara gore, Roma kültüründe tanrı Neptün, Mars, Merkür ve Sylvanus ile ilişkilidir. Romalı Silvianus ad benzerliğine haiz olduğu tanrı Nodens’in tapınaklarını ziyaret edip onu onurlandırmak isterken kıymetli yüzüğünü kaybetmesi garip tesadüfler silsilesinin başlangıcı sayılan öyküdür.

Tolkien onlarca defa Nodens tapınaklarını ziyaret etti ve bir efsanenin temelleri bu şekilde atıldı.

Tolkien, kurşuna işlenmiş lanetin yer almış olduğu tablet keşfedilmeden evvel de Nodens ve etimolojisi üstüne çalışıyordu. Bölgeyi pek oldukca kez ziyaret edip tablet üstünde ayrıntılı olarak incelemeler uygulayarak kazıların ve keşiflerin peşinden ilgili raporlar hazırladı. Tolkien’in esin almış olduğu tek şey Silvianus’un yüzüğü değildi. Tolkien, Nodens tapınakları civarındaki tipik İngiltere taşrasının ikonik yeşiline haiz bu topraklardan ve Lydney bölgesinde Dwarfs Hill (Cüce Tepesi) olarak herkesçe malum olan oyuğu çağrıştıran tepeciklerden de esinlendi. Bir sene içinde de Hobbit adlı eserini yazmaya başladı. Böylece Tolkien, kendinden sonraki geç dönemlerde yaratılan kurgu dünya ve fantastik yazın eserlerine bile tesir edecek bir efsanenin temellerini atmış oldu. 

Bir külliyat niteliği taşıyan ender yapıtlar içinde yer edinen Orta Dünya evreninde hala tam bilmediğimiz pek oldukca teferruat bulunmakta. Tolkien yaşamı süresince deneyim etmiş olduğu her duyguyu ve vakası müthiş incelikle eserlerine aktarmış ehil bir yazar. Kim bilir kim bilir bir kahve içimlik süre dilimi kadar geçmişe gidip dönme imkanımız olsaydı öğrenmek istediğimiz her şeyi ona sorardık. 

Kaynak: Independent, EverythingGP