Voltaire – herdembilgiler

Tam adı: François Marie Arouet
Doğum/Ölüm zamanı: 21 Kasım 1694-30 Mayıs 1778
Doğum yeri: Paris-Fransa
Boyu:
Burcu: Akrep
Ailesi: 
Eşi: 
Çocuk (ları): Yok
Mesleği: Fransız Felsefeci ve Yazar
Etken Yılları: 18.YY
Başlıklar

konusunda

Voltaire takma adıyla daha fazlaca tanınan felsefeci yazarın aslolan adı François-Marie d’Arouet. Felsefi yazıları kadar fazlaca sayıda oyun, öykü ve şiir yazdı. Voltaire, fazlaca yönlü ve üretken bir yazardı. Yaşamı süresince kitaplar, şiirler, polemikler ve oyunlar iç oluş suretiyle birden çok eseri yayınladı. En meşhur eserleri içinde düşsel Lettres felsefeleri (1734) ve hiciv romanı Candide (1759) yer verilmiştir.

Voltaire’nin Leibniz, Malebranche ve Descartes benzer biçimde tanınmış filozofların felsefi iddialarına karşı birden çok eleştirel yazıları olduğu bilinmektedir. İfade özgürlüğünü savunmuş ve sivri diliyle öne çıkmış bir yazardır.  Tabiat bilimi anlayışının kuvvetli bir savunucusuydu. Fransız yazarın eserlerinden bir tek birkaçı okunmasına karşın, dünya genelinde bağnazlığa ve zulme karşı yürekli bir savaşçı olarak tanınmaya devam ediyor.

1778 Senesinde 84 yaşlarında öldüğünde nesiller süresince hatırlanacak eserler bırakmıştır. Fikirleri ve onları ifade ediş kabiliyeti ile adını kalıcı kılmayı başarmış bir filozoftur. Diktatörlük ve yobazlıkla yılmadan savaşım etmiştir. Eleştiri kabiliyeti, keskin zekası ve yergileriyle Avrupa uygarlığının gelişimini etkilemiştir. Voltiare eserleri, oyunları ve felsefesi ile o günlerden bugüne hepimiz için neler söylemiş görelim.

Voltaire’nin İlk Yılları (1694-1726)

François-Marie d’Arouet, 1694 senesinde dünyaya geldi. Hali vakti yerinde bir ailede, beş çocuktan dördüncüsü olarak mavi gezegene geldi. Babası halk görevlisi, anası ise iyi yetiştirilmiş aristokrat bir hanımdı. Ailesi, Louis XIV döneminde Fransa’daki seçkin toplumun temsilcisiydi. Genç François-Marie, Paris’teki prestijli bir kolej olan Louis-le-Grand’daki Cizvitlerden birinci derslik bir eğitim aldı.

Voltaire, gençliğinin ilk yıllarından itibaren, idolleri Molière, Racine ve Corneille’i yansılamak etmeyi ve bir oyun yazarı olmayı arzuladı. Voltaire’in babası ise oğlunun hukuk okumasını istediği için bu fikre şiddetle karşı çıktı. Önceleri hukuk talebe olarak öğrenimine sürdü ve avukatın çırağı oldu. Fransız diplomatın sekreteri olarak devam ederek babasının isteklerini yerine getirmeye çalıştı. Voltaire, bu kamusal yaşamdan asla keyif almadı. Her fırsatta bir yolunu bularak görevlerini bıraktı.

Bu kamusal yükümlülüklerin kasvetli yükünden kaçan Voltaire, Paris’in hovarda sosyalliğine çekilecekti. 1715-1723 dönemleri arasındaki Regency hükümetinin kültürel açıdan diri döneminde  “Voltiare” kimliğinin bir boyutunu oluşturdu. Zekası ve cana yakınlığı gençken bile efsaneydi. Kendisini Regency yazın çevrelerinde popüler bir figür olarak konumlandırmakta fazlaca güçlük yaşamadı. Yazarlık tutkusu olan kişilerce fazlaca mühim olan “patronaj” oyununun nasıl oynanacağını da öğrendi.

Edebiyattaki ilk çıkışı, 1718’de Racine ve Corneille’nin Fransız klasisizmini uyandıran eski trajedinin tekrardan işlenmesi olan Oedipe’nin yayınlanmasıyla gerçekleşti . Oyun, öncelikli olarak Voltaire’in seçkin yazın toplumunun zirvesine süratli yükselişinin bir işareti olan Duchesse du Maine’in evinde sahnelendi.

İnanç Ve Felsefesi

Voltaire, din özgürlüğü ve özgür ticaretin yanında ayrıca hür ve liberal bir toplumun ideallerinden esin aldı. O dönemdeki aydınlanma düşünürleri benzer biçimde deistti. İnançla değil daha fazlaca mantıkla yaşanmalıydı. Hıristiyanlık, Musevilik ve İslam’a karşı dikkat edilmesi gereken biçimde eleştirel olsa da, dini hoşgörüye pozitif bakıyordu. Bir vejeteryan ve hayvan haklarının savunucusu olarak Hinduizmi övdü.

Voltaire, usun etkinliğine fazlaca inanıyordu. Toplumsal ilerlemenin us kanalıyla elde edilebileceğini savunuyordu. Hiçbir otorite ve dinin akla alan okuyacak güçte olmadığını düşünüyordu. Çalışmalarında dini hoşgörünün önemini altını çizdi.

Voltaire En gerekli Yapıtları

Voltaire, şiir ve oyunların yanında ayrıca zamanı ve felsefi eserler yazdı. En tanınmış şiirleri içinde The Henriade (1723) ve 1730’da yazmaya başladığı The Maid of Orleans olduğu bilinmektedir.

Voltaire’in herkesçe malum olan oyunlarından en eski olanları içinde, 1718’de sahnelenen Sophocles’in trajedi Oedipus’u uyarlaması olduğu bilinmektedir. Mariamne (1724), Zaire manzum (1732), Mahomet (1736), Nanine (1749) iç oluş suretiyle bir takım acıklı trajedi oyunları ile ünlendi. Voltaire’in ova metni, Ruhu üstüne Tecrübe etme (1756) benzer biçimde mühim zamanı eserlerini de ihtiva etmektedir.

1. XII inci Şarl’ın Zamanı
2. Zadig
3. Candide
4. Safoğlan
5. Letters on England
6. Ateizm
7. Babil Prensesi
8. Büyük Frederik Anti-Makyavel
9. Micromegas
10. Vejetaryan düşünceler
11. Sadık ve Safdil
12. Bir Şark Masalı
13. Hoşgörü üstüne incelemeler
14. İnsan, Yalnızca Anlamadığı Şeye İnanabilir
15. The Age of Louis XIV
16. Felsefe sözlüğü
17. Türkler müslümanlar ötekiler
18. Devlet
19. Candide veya iyimserlik
20. bilgisiz felsefeci
21. Alzıre
22. Melekler Ve Tanrıtanımazlar

En ehemiyetli Eseri Candide

Voltaire’in popüler felsefi emekleri kısa öyküler olan Micromégas (1752) ve Platon’un Rüyası (1756) ile başladı. Arkasından en büyük eseri olarak kabul edilen meşhur hiciv romanı Candide (1759) ile tam biçimini aldı. Candide, felsefi ve dini parodi ile doludur. Sonunda eserdeki karakterler iyimserliği reddeder. Voltaire’in kötümser bir felsefeyi benimseme mevzusunda gerçek bir izahat mı yapmış olduğu yoksa insanları toplumu iyileştirmek için etken olarak iç olmaya teşvik etmeye mi çalmış olduğu mevzusunda büyük tartışmalar olduğu bilinmektedir.

Tutuklamalar ve Sürgünler

1715’de XIV.Luıs öldü ve halk üstündeki özgürlük kısıtlamaları kalktı. İfade özgürlüğü başladı. Voltaire bu süreçte kalemini son derece sert ve hicivli kullanmıştır. 1716’da Orleans’la alay etmiş olduğu için Tulle’a sürgün edildi. 1717’de Paris’e döndü fakat kara çalma durumunda şiir karalamak suçlamasıyla bir yıllığına Bastille’e sürüldü. Bu sefer İngiltere’ye sürgün edilmeden kısa bir süre alıkonuldu ve burada ortalama üç sene kaldı.

Voltaire’s Letters on the English (1733) kitabının yayınlanması Fransız kilisesini ve hükümetini sinirlendirdi. Bu vaziyet yazarı daha güvenli bölgelere kaçmaya zorladı. İyice mimlenmiş olan Voltaire bundan böyle neyi kaleme alsa klise tarafınca suçlanıyor ve yasaklanıyordu. O günlerde karşısına başka bir insanla evli olan Chatelet isminde bir karı çıktı. Chatelet, Voltaire’yi kocasının şatosunda saklamaya karar verdi. Aralarında tutkulu bir aşk başladı. Sonraki 15 yılını metresi Emilie du Châtelet ile Blaise’deki evinde geçirdi.

Voltaire’nin nihayet Yılları Ve Ölümü

Fransa kralının metresi,1745 senesinde  kendisine “krallık tarihçiliği” görevini verdi. 1746 senesinde ise Akademiye seçilerek şansı gülmeye başladı. O yıllarda Chatelet ile kıskançlık yüzünden ayrıldılar ve kocasının yanına art dönen sevgilisi bir süre sonrasında öldü. Voltaire 1753’te İsviçre’ye yerleşti orada değindiği  Candide adlı eseriyle ölümsüzlüğe ulaştı.

Yazar, hak etmiş olduğu saygıyı ömrünün nihayet yıllarında görmüş oldu ve Fransa’ya çağrıldı. Paris’te sahnelenecek olan oyunu İreneyi müşahade etmek için 83 yaşlarında Paris’e gittiğinde temenniler ile karşılandı. Aydınlanma’nın ilerici ideallerinin bir simgesi olarak kabul edildi ve Paris’e döndüğünde bir kahraman olarak karşılandı. Kısa bir süre sonrasında, 30 Mayıs 1778’de orada öldü.

Öldükten Sonrasında Ne Oldu?

Araştırmacı ve yazar Theodore Besterman, 1952 senesinde Cenevre’de, Voltaire’ye adanmış bir müze kurdu. Hemen sonra Voltaire’nin biyografisini yazmaya başladı.1978 ölümünün arkasından, Voltaire Vakfı kalıcı olarak Oxford Üniversitesi’ne verildi. Vakıf, Aydınlanma yazarının üretken yaşamını, halka açık hale ulaştırmak için çalışmaya sürdü.

Voltaire’den Seçilmiş Meşhur Sözler

Aslen eski dönem, kabahat ve talihsizliklerin resminden başka bir şey değildir.

Hazır cevaplılık hiçbir şeyi kanıtlamaz.

serbest aptalların zincirlerinden kurtulması zor olsa gerek.

Boşanma büyük ihtimalle evlilik ile benzer zamana tekabül ediyor. Ara ara, evliliğin fazlaca ilkel olduğuna inanıyorum.

Tanrı’ya daima fazlaca kısa bir yakarma ederim. Ona derim ki: ‘Tanrım, düşmanlarımızı komik duruma düşür’, o da gerçekleştirir

Tercihlerin neticeleri vebadan da beter olabilir ya da kendi ufak dünyamızı şiddetle sarsabilir.

Erkekler delidir, ve kim onları iyileştirmeye çalışıyorsa hepsinden daha delidir.

Bu da bizim yanılgımız: gün itibariyle her şey fazlaca güzel!

Bizim dinimiz şu dünyaya bulaşan en saçma, en gülünç ve en kanlı din.

Bunaltan olmanın sırrı her şeyi anlatmaktır.

Sağduyu evrensel değildir.

Söyleyecek bir şeyi olmayan insan daima gevezelik eder.

Eski dönem nedir? Her insanın kabul etmiş olduğu yalanlar bütünü.

Optimizm: Aciz kaldığımız süre her şeyin iyi bulunduğunu ifade eden takıntılı bir delilik halidir.

Eski Romalılar, en güzel şaheserlerini savaştıkları yırtıcı canavarlara yapmıştır.

Tüm tarzlar iyidir, can sıkan olanlar dış.

Akıllı tiran asla cezalandırmaz.

Önyargı, aptallığın neticesidir.

resimleri