Soba (Karbonmonoksit) zehirlenmesinin 20 belirtisi, nedenleri, soba zehirlenmesine ne iyi gelir?

Isınma aracı olarak kullandığımız kömür, odun ve benzeri maddelerin yanması neticesinde karbonmonoksit (CO) gazı ortaya çıkar. İşte soba zehirlenmesi bu gaz sebebiyle dolayı oluşur.

İnsanlar bu gazı solunum ettiklerinde zehirli maddeler akciğer yöntemiyle kana karışır. Peşinden oksijenin hücrelere ve dokulara taşınmasını elde eden moleküllerle etkileşime geçerek, bu moleküllerin görevini yapmasını önler. Dokulara yeterince oksijen gidemeyince kişinin beyin fonksiyonları durur ve  yaşamını yitirir.

SOBA ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Karbonmonoksit gazı boğazı tahriş etmez. Kokusu ve rengi yoktur. Bu yüzden soba zehirlenmesinin emareleri derhal anlaşılması imkansız. Onun için ‘sessiz katil’ olarak da nitelendirilir.

Bu vaziyet kendini her şeyden önce, her insanın günlük hayatta zaman zaman yaşayabileceği kolay semptomlarla izah edebilir. örnek olarak; mide organını bulantısı, bitkinlik, kafa ağrısı bunlardandır. Karbonmonoksit gazı ve kişinin bu maddeye maruz kalmış olduğu süre arttıkça değişik emareler gözlemlenebilir, aynı zamanda belirtilerin sertliği de artış gösterir.

Dikkat edilmesi gereken zehirlenme vakalarında şu şeklinde şikâyetlerle de karşılaşılır: Kusma, kafa dönmesi, şuur kaybı vb.

Lüzumlu müdahale yapılmadığı takdirde soba zehirlenmesi ölümle sonuçlanır.

Soba zehirlenmesinin en sık karşılaşılan emareleri şöyledir:

• Kafa ağrısı
• Soluk alamama, soluk darlığı ya da süratli soluk alma iç oluş suretiyle solunum problemleri
• Kafa dönmesi
• Mide organını bulantısı ve kusma
• Kulak çınlaması
• Göğüs ağrısı
• Şuur kaybı
• Surat , sima ,çehre kızarması
• Uyuşukluk ya da hiperaktivite
• Bayılma
• Kalpte çarpıntı
• Sinirlilik
• Görme bozukluğu
• Düşük tansiyon
• Uyku hali
• Bitkinlik
• Karar verememe, düşünememe
• Depresyon
• Adale Güçsüzlüğü
• Şuur bulanıklığı, konfüzyon
• Karbonmonoksit, hayvanlarda da zehirlenmeye sebebiyet verebilir. konutunda hayvan besleyenler bu hususta da oldukça dikkatli olmalıdır. Evcil hayvanların karbonmonoksitten etkilenmeleri, kişilere gore daha basittir.

SOBA ZEHİRLENMESİ NEDEN OLUR?

Karbon monoksit (CO), hem kokusuz aynı zamanda renksiz bir gazdır. Odun veya kömür yakıldığında bu gaz ortaya çıkar. Yanlış soba yakma tekniği, yetersiz havalandırma şeklinde nedenlerden dolayı karbon monoksit gazının bulunulan ortama yayılması neticesi soba zehirlenmesi dolayı oluşur.

SOBA ZEHİRLENMESİNDE İLK YARDIM NASIL OLMALIDIR?

Karbonmonoksit, her sene yüzlerce hatta binlerce ölüme yol açan kokusuz bir gazdır. Karbon monoksit solumak oldukça tehlikelidir. Karbon monoksit soluduğunuzda, agu kan dolaşımınızdaki oksijenin yerini alır. Kalp organı, beyin ve vücutta oksijen açlığı adım atar. Soba zehirlenmesinde ilk hazırlanması gerekli olanlar şöyledir:

• hemen bütün pencereleri açarak odaya temiz hava girmesini sağlayın.
• Bulunduğunuz ortamdan süratli bir halde uzaklaşıp evden dışarı çıkın.
• 112 Ambulans hattını arayarak acil yardım talebinde bulunun.

SOBA ZEHİRLENMESİNDE HANGİ DOKTORA GİDİLMELİDİR?

Tüm zehirlenme vakaları acil tıbbi müdahale gerektirir. Onun için bu şeklinde durumlarda hastanelerin acil birimine müracaat yapmak eylemek gerekmektedir. Zehirlenmenin erken emareleri; kafa dönmesi, kafa ağrısı, halsizlik şeklinde şikâyetlerdir. Bu tarz şeyleri gözlemlediğinizde zaman kaybetmeden doktora başvurmalısınız.

SOBA ZEHİRLENMESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Hekim soba zehirlenmesinden şüphelenirse, hastaneye yatıp derhal tedavi görmeniz gerekmektedir. Yaşamı tehdit eden komplikasyonları önlemek için süratli tedavi şarttır. Ambulans gelene kadar evde yoğurt var ise yoğurt yenilebilir. Yoğurt zehirlenmeye iyi gelecektir. Soba zehirlenmesinde tedavi şunları içerebilir:

Yapılacak ilk şey, hastaya oksijen ve serum vermektir. Peşinden lüzumlu tetkikler uygulanarak hastanın kanında ne kadar karbonmonoksit bulunmuş olduğu tespit edilmelidir. Bu gazın kalbe, akciğerlere, beyne ya da dirimsel öneme haiz başka bir organa ziyanı olup olmadığı araştırılır. Lakırdı konusu organlarda bir hasar mevcutsa, gerçekleştirilecek tedavi bu tahribatın türüne ve derecesine gore belirlenir.

Oksijen tedavisi: Soba zehirlenmesini tedavi etmenin en iyi yolu saf oksijen solumaktır. Bu tedavi kan sıvısındaki oksijen seviyelerini arttırır ve kandan CO2’nin atılmasına destek verir. Hekiminiz burnunuza ve ağzınıza bir oksijen maskesi yerleştirecek ve sizden soluk almanızı isteyecektir

Zehrin tesiri geçtikten sonrasında bile; halsizlik, mide organını bulantısı, kusma ve kafa ağrısı şeklinde şikâyetler 2-3 tüm gün sürebilir.

SOBA ZEHİRLENMESİ NASIL ÖNLENİR?

• Sobanızın bacalarını düzgün biçimde olarak paklayın. Gaz ya da sıvı yakıt kullanıyorsanız bu işlemi her 3 ayda bir tekrarlayın. Kömür ve benzeri yakıtlar tercih ediyorsanız iki ayda bir baca temizliği yapın.
• Bacaların tekrarlayan bakımlarını ihmâl etmeyin. Havalandırmanın kafi düzeyde olmasına itina gösterin.
• Sobayı zeminden 10 santim yukarıda kurun.
• Hava lodoslu ya da fırtınalı ise, gece uyumadan evvel sobayı kesinlikle söndürün.
• Sobayı yakarken oldukça çok doldurmayın.
• Baca şapkası takmayı ihmal etmeyin. Diğer taraftan bacanızın en üst noktası, ev çatısının en üst noktasından bir metre yüksekte olmalıdır. Bunlar, dumanın art tepmesini engellemek penceresinden çok mühimdir.
• Bacalarınızın yalıtımlı ve lüzumlu standartlara münasip olması lâzımdır. Temizliğini ise yetkin ve uzman anlamda bu iş ile uğraşan yetkili uzmanlara yaptırmalısınız.
• Sobayı tutuştururken alttan yakmayın, daima yakıtın üstten yanmasına dikkat edin.
• Kömür alırken izin belgesi var olan satıcıları tercih edin. Alacağınız yakıtın standartlara uygunluğunu sorgulayın.
• Baca bağlantısı doğru yapılmış mı? Temiz mi? Yoksa tıkalı mı? Bunlardan güvenilir olun.
• Şofbenlerin ve kombinin baca bağlantılarını bu alanda yetkin kimseler, evin projesi doğrultusunda gerçekleştirmelidir.
• Bacaları şu noktalardan geçirmeyin: Hela, banyo, çatı arası, havalandırma boşlukları, yapı girişleri, merdiven sahanlığı, yatak odaları.
• Uyumadan evvel sobayı ateşe vermek şeklinde bir hataya düşmeyin. Eğer yanıyorsa söndürmeden yatmayın.
• Soba zehirlenmesinden şüpheleniyorsanız derhal 112’yi arayarak ambulans çağırın.

SOBA ZEHİRLENMESİ KAÇ DAKİKADA ÖLDÜRÜR?

Vücuda giren karbonmonoksit gazı yüksek oranda ise 5 dk şeklinde kısa bir zamanda ölüme sebebiyet verebilir. Düşük dozlu karbonmonoksitin öldürücü tesiri daha uzun bir sürede ortaya çıkar.

Kanda %30-60 oranındaki karboksihemoglobin, yaşamı tehdit edecek biçimde tehlikeli sonuç bir zehirlenme tablosu oluşturur. İvedilikle müdahale edilmezse şahıs yaşamını kaybeder.