Serotonin Nedir, Bizi Nasıl Etkiler?

Mutluluk hormonu olarak da isimlendirilen serotoninin vücut fonksiyonlarımızı nasıl etkilediğine beraber göz atalım mı?

Fiziksel bedenimizde adını evvelinden duymadığımız pek oldukça hormon bulunmakta. Ve bu hormonların her birinin kendisine özgü işlevleri var olan. Bağırsak hareketlerinden uyku düzenine kadar pek oldukça vücut fonksiyonunun düzenlenmesinde mühim bir rol üstüne alan serotonini daha yakından tanıyarak ömür kalitenizi iyileştirebilirsiniz. Ne şekilde mi? Hadi; serotoninin gövde, zihin ve ruh sağlığı üstündeki etkilerini irdelemeye başlamış olalım!

Serotonin ne demektir?

Serotonin, en kısa tanımıyla sinir hücrelerinin imal ettiği bir kimyasal madde çeşidi. Esasında serotonin en gerekli amino asit türü olan triptofan’ın triptofan hidroksilaz ile birleşmesi neticesi meydana geliyor. Serotonin üretimi bağırsak, beyin ve kan trombositlerinde gerçekleşiyor.

Serotonin Ne İşe Yarar?

Verywell Mind adlı internet sayfasında yer edinen bir makaleye bakılırsa, serotonin ruh halini düzenlemekten yiyecekleri sindirmeye kadar birden çok bedensel fonksiyonun çalışmasına muavin olabilmektedir.

Serotonin ve Zihin Sağlığı

İdeal seviyedeki serotonin hormonu insanoğlunun kendisini daha sakin ve bahtiyar hissetmesine muavin olabilmektedir. Serotonin hem de depresyon, anksiyete ve birden çok his durumu bozukluklarını hafifletmeyi de sağlıyor. Binaen aleyh beyin uyku döngüsünü düzenleyen melatonin hormonunu salgılayabilmek için de serotonine ve aynı zamanda dopamine gereksinim duyuyor. Bundan dolayı serotonin, dopaminle bir araya gelmiş olarak kaliteli uyku deneyimi yaşamaya katkıda bulunmakta.

Medical News Today sitesinde gösterilen bir makaleye bakılırsa, hekimler kimi hastalarına antidepresan yerine serotonin inhibitörleri içeren ilaçları reçete edebiliyor. Beyinde etkinlik gösteren serotonin hormonu ruh halini düzenlemeye, düşünceleri denetim altına almaya ve zihni rahatlatmaya muavin olabilmektedir. Diğer taraftan kan dolaşımındaki serotonin miktarı ölçülebilirken beyinde var olan serotonin miktarı ölçülemiyor.

Serotonin ve Gövde Sağlığı

Serotonin hormonu hazım ve boşaltım sisteminin olağan emek harcama düzenine katkıda bulunmakta. örnek olarak; zehirli bir gıda tükettiğinizde bağırsaklar daha çok serotonin üreterek istenmeyen besinlerin bünyeden hızla atılmasına muavin olabilmektedir. Bunun yanında ayrıca vücudun rastgele bir bölgesi kesildiğinde kan sıvısındaki trombosit hücreleri yaraları iyileştirebilmek için serotonin salgılıyor.

Vücutta bulunan Serotonin Seviyesi Niçin Değişmiş olur?

Serotonin seviyesi hem organik yollarla aynı zamanda kullanılan kimyasallara bağlı olarak değişebiliyor. Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde gösterilen bir çalışmaya bakılırsa, serotonin seviyesini organik bir halde artırmanın pek oldukça yolu var olan. Vücutta bulunan serotonin miktarı vücudun iyice serotonin üretme yeteneğini kaybetmesi, gereğinden çok serotonin üretmesi ya da var olan serotonin seviyesini etkili bir halde kullanamaması neticesinde değişiyor.

Serotonin Eksikliği Niçin Olur? Serotonin Nasıl Artırılır?

Verywell Mind’daki kaynağa bakılırsa serotonin seviyesinin düşük olmasının iki sebebi bulunmakta. İlk senaryoya bakılırsa vücut kafi oranda serotonin üretemiyor. İkinci senaryoya bakılırsa ise var olan serotonini gerektiği benzer biçimde kullanamıyor. Vücudun kafi oranda serotonin üretme yeteneğini kaybetmesi depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku problemleri ve ürkü girişken benzer biçimde birden çok rahatsızlığa yol açıyor. Bu rahatsızlıklar ise vücudun serotonin üretmesini engelliyor. Bundan dolayı vücut bir kısır döngü içine girmiş olabilmektedir. Bu semptomların rastgele birinden şüphelendiğiniz takdirde doktora başvurmayı unutmamalısınız.

Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde gösterilen çalışmaya bakılırsa, serotonin seviyesini artırmanın farklı yolları bulunmakta. Bu yollar aşağıdaki benzer biçimde sıralanıyor:

• Mevsimsel depresyonların tedavisinde kullanılan aydınlık terapisi serotonin seviyesini artırmaya muavin olabilmektedir.
• Düzgün biçimde olarak spor oluşturmak serotonin seviyesini yükseltiyor.
• Meydana getirilen araştırmalar dengeli ve düzgün biçimde beslenmenin de serotonin seviyesini yükselttiğini belirtiyor.

Serotonin Fazlalığı Niçin Olur? Serotonin Nasıl Düşer?

Fazladan bir kimyasala maruz kalınmadığı sürece vücut çoğu zaman en uygun yol ya da düşük oranda serotonin salgılıyor. Eğer vücutta serotonin fazlalığı bulunuyorsa bu vaziyet büyük ihtimalle kullanılan bir ilaçtan kaynaklanıyor. Cleveland Clinic tarafınca gösterilen Serotonin adlı makaleye bakılırsa, yüksek oranda serotonin seviyesi serotonin sendromuna yol açıyor. Serotonin sendromuyla beraber vücutta titreme, gereğinden fazla terleme, yüksek gerilim, ishal, adale seğirmesi, baş karışıklığı ve huzursuzluk benzer biçimde belirtiler görülebiliyor.

Serotonin sendromu emareleri ortaya çıkmış olduğu an tabip kontrolünden geçmek gerekmektedir. Nitekim serotonin sendromu ölümcül olabiliyor. Serotonin seviyesini düşürmek için çoğu zaman serotonini artıran ilaçların dozu düşürülüyor.

Serotonini Artıran gıdalar Hangileridir?

Dengeli ve düzgün biçimde bir beslenme programıyla vücutta var olan serotonin seviyesi artırılabiliyor. Pek oldukça besin organik olarak serotonin içeriyor. Amma ve lakin vücut serotonin üretebilmesi için triptofan, B6 vitamini, D vitamini ve omega-3 yağ asitleri benzer biçimde öteki besinlere de gereksinim duyuyor. Serotonin içeren besinler ise şunlar:

• Baklagiller (fasulye, nohut vb.)
• Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, lahana, pazı, kereviz, brokoli vb.)
• Kuruyemiş çeşitleri (fındık, koz, badem vb.)
• Yağlı balıklar (somon, ton balığı, uskumru vb.)
• Probiyotik içerikli besinler (yoğurt, kefir vb.)
• Yumurta
• Hindi
• Tofu
• Muz

Günlük Hayatta Serotonin Seviyesini Artıran Pratikler

ömür tarzınızda yapacağınız küçücük değişimlerle serotonin seviyenizi artırabilirsiniz. Bu sayede gövde, ruh ve zihin sağlığınızı da koruyabilirsiniz. Verywell Mind sitesindeki kaynağa bakılırsa günlük hayatta serotonin seviyesini çoğaltmak için aşağıda sıralanan pratikleri uygulayabilirsiniz:

Gün Işığından Yararlanmak

Gün içinde kafi oranda organik ışığa maruz kalmamak birden çok insanda his durumu bozukluklarına yol açıyor. Güneş ışığı yalnızca serotonin kıymetini değil, hem de D vitamini seviyesini de etkiliyor. Bu yüzden her gün minimum 10 ila 15 dakika süresince güneş ışığı almaya itina göstermelisiniz.

Spor Oluşturmak

Dünya Sıhhat Örgütünün verilerine bakılırsa 60 ıslak üstü bireyler de iç oluş suretiyle yetişkinlerin her hafta orta yoğunlukta minimum 150 dakikalık aerobik emek vermesi gerekmektedir. Bu biçim fizyolojik uğraşlar vücutta serotonin miktarını artırmanın yanında ayrıca kuvvet ve dayanıklılığı geliştirmeye, formda kalmaya ve vücut fonksiyonlarını iyileştirmeye de destek olabilmektedir.

Masaj Oluşturmak

Masaj terapisi, vücudun serotonin salgılamasını teşvik ederek stres hormonu olarak herkesçe malum olan kortizol seviyesini azaltmaya muavin olabilmektedir. Bunun yanında ayrıca masaj terapisi depresyon ve anksiyete bozukluğunu hafifletmeyi de sağlıyor. 2004 senesinde International Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde gösterilen bir çalışmada depresyon emaresi gösteren hamile bayanlara partnerleri tarafınca 20 dakikalık iki masaj seansı uygulanıyor. Seans sonrasında hanımefendilerin serotonin seviyesinde yüzde 28, dopamin seviyesinde ise yüzde 31 artış görüldüğü ifade ediliyor.

*Bu sayfada yer edinen bilgiler tıbbi tavsiye, ikaz ya da teşvik niteliği taşımamakta olup yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Serotonin hormonu hakkında daha çok informasyon alabilmek için muhakkak hekiminize danışmalısınız.

Kaynaklar;

• Simon N. Young, “How to increase serotonin in the human brain without drugs”, Journal of Psychiatry & Neuroscience, 2007. (çevrim içi)
• “Serotonin”, Cleveland Clinic, 2022. (çevrim içi)
• William C Lloyd III, James McIntosh, “What is serotonin, and what does it do?”, Medical News Today, 2023. (çevrim içi)
• Heidi Moawad, Zawn Villines, “Serotonin deficiency: Symptoms and treatment”, Medical News Today, 2023. (çevrim içi)
• Kristalyn Salters-Pedneault, Rachel Goldman, “Serotonin: What It Is, How to Increase It, and Can You Have Too Much?” Verywell Mind, 2023. (çevrim içi)
• Brunilda Nazario, Colette Bouchez, “Serotonin: 9 Questions and Answers”, WebMD, 2011. (çevrim içi)
• Debra Rose Wilson, Annamarya Scaccia, “Everything You Need to Know About Serotonin”, Healthline, 2023. (çevrim içi)
• “Düny Sıhhat Örgütü Avrupa Bölgesi için Fizyolojik Aktivite Stratejisi 2016–2025”, Dünya Sıhhat Örgütü, 2013. (çevrim içi)