İptal Kültürü (Cancel Culture) Nedir?

İnternet, hayatımızın eğer olmazsa olmazları içinde günden güne yerini sağlamlaştırırken; yeni kavramları da bununla beraber getiriyor. İngilizcede ’‘Cancel/Callout Culture’’ olarak herkesçe malum olan ve dilimize ’‘İptal/Linç Kültürü’’ olarak çevrilmiş kavram da bunlardan en popüleri denebilir. 

Toplumsal medya platformları kuşkusuz ki netin insan yaşamına sunmuş olduğu en uçsuz bucaksız evrenlerin başlangıcında geliyor. Bu platformların bu denli dikkat ve ehemmiyet kazanması da normal olarak anlık reaksiyonların, süratli gündemlerin ve ses duyurabilme fırsatlarının enerjisini artırıyor. nihayet zamanlarda hakkında dünya genelinde tartışmalar var olan iptal kültürü de toplumsal medya platformlarının geliştirdiği kuvvetli ve hatta tehlikeli denebilecek kaslarından birisi. 

İptal kültürü nedir?

İptal kültürü, toplumda negatif yankı uyandıran hadiselerde adı geçen bireylerden, verilen desteğin toplu biçimde art çekilmesi; kişinin bir bütün olarak dışlanması anlamına gelmektedir. İptal kültüründeki en gerekli gaye, yapmış olduğu yanlış sebebiyle iptal edilmek istenen varlığı yalnızlaştırarak cezalandırmaktır.

Çağıl gezegenimizin toplumsal alanın dışına itme metodu olarak da herkesçe malum olan bu kültür, yalnızca bahsi geçen kişiyi değil; bu kişiyle ortaklaşa iş içinde olduğu ayrım edilen başka kişileri ve hatta kurumları da negatif önemli ölçüde etkiler.

İptal kültürü nasıl dolayı oluşur?

İptal kültürü, minik bir kıvılcımın devasa bir aleve dönüşümünün somut örneklerinden biridir. Meydana getirilen yanlışın ağızdan ağıza yayılarak geniş kitlelere erişmesi, bu kitlelerin bilinçlenerek tutum ve davranışlarını değiştirmesi neticesinde dolayı oluşur. Bu kitlesel tepkinin oluşumu ve yayılımında ise toplumsal medya platformlarının tesiri son derece yüksektir. 

Mevzunun: 

• Twitter’da memleket ya da dünya gündeminde TT (Trend Topic) olması,
• Instagram konularında paylaşılması, 
• TikTok’ta video kanalıyla dağıtılması,
• Farklı ortamlarda ortak hashtagler üstünden yayılması,
• Feysbuk üstünden bireysel ya da gruplar halinde tartışılması 

şeklinde pek fazlaca toplumsal medya davranışı, var olan durumun bir iptal hareketine dönüşmesinde büyük rol oynar.

İptal kültürü niçin dolayı oluşur?

İptal kültürü, bilhassa toplumsal duyarlılık içeren durumlar laf konusu ortaya çıktığında mecburi bir devinim şeklinde görülebilmektedir ve süratli biçimde dolayı oluşur. 

Bu durumlara söz gelimi:

1. Hanıma sertlik
2. Hayvana sertlik 
3. Rahatsızlık
4. Irkçılık 
5. tabiata ziyan verme 

verilebilir. 

nihayet devrin en fazlaca ses getiren iptal kültürü örneklerine göz atalım: Kevin Spacey’ye ne olmuştu?

Kevin Spacey hakkında rahatsızlık suçlamaları yapılmıştı ve bu iddiaların arkasından artist, başrolünde olduğu House of Cards dizisinden kovulmuştu. Beyaz perde kariyeri adeta biten Kevin Spacey hakkında fazlaca sayıda dava açılmıştı. Sadece geçtiğimiz günlerde bu suçlamalardan aklandı ve hem ABD’daki hem İngiltere’deki davalarda suçsuz bulunmuş oldu.

Benzemekte bir durumu Amber Heard’ün yapmış olduğu suçlamalar sebebiyle Johnny Depp de yaşamıştı ve meşhur oyuncunun beyaz perde kariyeri bitme noktasına gelmişti. Sadece Depp’in iftiraya uğramış olduğu anlaşılmıştı.

ülkemiz’deki örneklere görelim: Şair İtimat’e ve Tamer Karadağlı’ya ne olmuştu?

nihayet devrin en fazlaca akılda kalan iki iptal kültürü örneği meşhur artist Şair İtimat ve Tamer Karadağlı’nın başına geldi. Kız arkadaşı artist Deniz Bulutsuz’u darp etmiş olduğu nedeni öne sürülerek Şair İtimat, Antalya Altın Portakal Film Festivali Mükafat Töreni esnasında sunuculuk yaparken artist Nihal Yalçın ile yaşamış olduğu gerginlik sebebiyle Tamer Karadağlı iptal kültüründen payına düşeni aldı.

Hanıma yönelik fizyolojik ve ruhsal şiddete kayıtsız kalmayan kitleler, Şair İtimat ve Tamer Karadağlı ikilisini toplumsal mecralarda topa tutarken pararlelde Deniz Bulutsuz ve Nihal Yalçın’a desteklerini de esirgemedi. Yalnızca toplumsal mecralarla da sınırı olan kalmayan iptal hareketi, her iki oyuncunun iş ve toplumsal yaşantısına da son derece negatif biçimde yansıdı.

Şair İtimat ve Tamer Karadağlı’nın yanında ayrıca, her iki isimle yakın olduğu herkesçe malum olan kimseler de minimum iki artist kadar tepki topladı. Bu kimseler içinde Şair İtimat ile hem iş aynı zamanda iş dışı arkadaşlığı olan meşhur güldürmen Cem Yılmaz, vakalara kayıtsız kalmış olduğu; bunu yaparken amacının Şair İtimat’den yan oluş olduğu nedeni öne sürülerek sert eleştirilerle karşı karşıya geldi.

Diğer taraftan Çocuklar Duymasın isminde dizide uzun seneler Tamer Karadağlı’nın partneri rolünü oynayan Pınar Altuğ Atacan, Tamer Karadağlı’yı destek sunar özellikte bir açıklamada bulunduktan sonrasında bütün şimşekleri üstüne çekmiş oldu.

Ahmet Kaide da Sıla’yla yaşamış olduğu problemler sebebiyle benzemekte bir duruma maruz kalmıştı.

İptal kültürü abartılıyor olabilir mi?

İptal kültürü varlığını sürdüredursun, hakkında var olan tartışmalar da gerek vatanımızda gerek gezegende hız kesmeden sürüyor. Bir yan iptal kültürünün lüzumlu bulunduğunu ve buna maruz kalmayı hak edecek kötülükte davranışlarda var olan kimselerin iptal edilmesi icap ettiğini savunurken, öteki yan iptal kültürünün de bir tür ruhsal sertlik bulunduğunu ve iptal uygulamalarını, bilhassa laf konusu kriminal kabahatler değilse, uzun bir zamanda sürdürmenin yersiz bulunduğunu korumak için çaba sarfediyor. Kimseler bir bütün olarak iptal edilmeli mi, yoksa iptal edilse dahi her önüne gelen ikinci bir şansı hak eder mi? Mevzuya dair pek fazlaca sual hala kati bir cevaba kavuşmuş değil.