Kutusunda durduğu gibi durmuyor! Protein tozunda sinsi tehlike

ELİF DEMİRTAŞ BİLİR | MAVİ KADIN

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ece Yiğit Gençer, özellikle gençlerin rağbet ettiği, hızlı kas yapmak amacıyla kullanılan protein tozlarının bilinmeyen tehlikesine dikkat çekti. Gençer, “Fazla tüketildiğinde proteinler yağa dönüşerek kilo artışına neden olabilir” uyarısı yaptı. Gençer, ayrıca, böbreklerin proteinleri vücuttan atmak için daha fazla çalışmak zorunda kaldığını, bunun da telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açtığını söyledi. 

Protein tozlarının aşırı kullanımının birçok olumsuz etkiye yol açabileceğini vurgulayan Gençer, bunlar arasında kellik, cilt sorunları, kısırlık ve kandaki pıhtılaşma eğiliminde artış olarak sıraladı.  Gençer, bu nedenle, protein tozlarının dengeli ve ölçülü bir şekilde kullanılması gerektiğini vurguladı.

PROTEİN TOZU NE İŞE YARAR?

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ece Yiğit Gençer, günümüzde popülerlik kazanan protein tozlarının sinsi tehlikeleri ile ilgili Mavi Kadın’ın sorularını cevapladı. 

Gençer, “Kuvvet antrenmanı yapanlarda temel amaçlardan biri, yağsız vücut ağırlığında – yani kas kütlesinde – artış sağlamaktır. Ancak, bu gelişim her bireyde aynı seviyede olmayabilir. Spor geçmişi ve genetik faktörler bu durumda etkili olabilir, ancak en önemli faktör beslenmedir” dedi. 

Sporcuların beslenmesinde günlük kalori, sıvı, karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral miktarının önemine dikkat çeken Dr. Gençer, şöyle konuştu:

“Ancak tüm bu grupların arasında en önemlisi proteinlerdir. Proteinler, 20 farklı amino asitten oluşur. Amino asitler kendi aralarında esansiyel, yarı esansiyel ve esansiyel olmayan olmak üzere üç ana gruba ayrılır. Esansiyel amino asitler vücut tarafından üretilemediğinden, dışarıdan alınmaları gerekmektedir.”

PROTEİN TOZU NE ZAMAN TÜKETİLMELİ?

Dr.  Gençer, lösinin diğer amino asitlerden ayrı bir öneme sahip olduğunu belirterek, “Esansiyel amino asitler arasında yer alan lösin, izolösin ve valin dallı zincirli amino asitlerdir ve karaciğerde metabolize olmadan iskelet kası tarafından direkt olarak kullanılabilir. Diğer amino asitlerden daha hızlı sindirildikleri için egzersiz sırasında güçlü bir enerji kaynağı ve sonrasında kas protein sentezi için hazır bir hammadde görevi görürler. Lösin, protein sentezinin başlaması için kritik bir rol oynar, bu yüzden özel bir öneme sahiptir” diye konuştu.

Protein yıkımının artmasıyla birlikte yeniden sentez sürecinin başlayabilmesi için amino asit havuzunun kullanıldığını belirten Dr. Gençer, şu bilgileri verdi:

“Bu sebeple, güç antrenmanı yapan bireylerin günlük protein alımını artırmaları önerilir. Protein tozlarının ne zaman tüketilmesi gerektiği sıkça sorulan bir konudur. Egzersiz esnasında enerji sağlamak amacıyla kullanılacak ise egzersiz öncesi, egzersiz sonrası kas yapımı için kullanılacak ise egzersiz sonrası alınması mantıklı olacaktır.”

DOZUNA VE İÇERİĞİNE DİKKAT!

Gençer, glutaminin en popüler amino asit takviyelerinden biri olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:

“Glutamin, kas ve kanda en bol bulunan amino asittir. Özellikle gastrointestinal sistem ve immün sistem üzerinde etkilidir. Egzersiz ile birlikte inflamasyon seviyesi artar ve ortaya çıkan serbest oksijen radikalleri hücrelere zarar verebilir. Egzersizden önce alınan glutaminin, bu durumu gastrointestinal sistemde hücreler arasındaki protein bağlarını güçlendirerek ve zararlı maddelerin kana karışmasını azaltarak engellediği gösterilmiştir.”

“Aşırı miktarda tüketildiğinde, proteinlerin yağa dönüşerek vücut ağırlığında artışa yol açabileceğini gözlemliyoruz. Fazla protein tozu tüketimi, böbreklerin bu fazla protein atıklarını süzerek vücuttan uzaklaştırmak için normalden daha fazla çaba harcamasına sebep olabilir. Bu durum özellikle böbrek hastalarında mevcut durumun daha da kötüleşmesine yol açabilir. Fazla protein tüketimi ayrıca eklemlerde şiddetli ağrı ve iltihap ile seyreden gut hastalığına da neden olabilir.” 

TELAFİSİ OLMAYAN HASARLARA NEDEN OLABİLİR

“Protein tozu kullanımında önemli bir husus da içeriğin dikkatlice incelenmesidir. Dallı zincirli amino asitlerden özellikle lösin ve inflamasyon azaltıcı etkisi ile glutaminden zengin protein tozlarını tercih etmek mantıklı olacaktır. Ancak, günümüzde fayda sağlayacak içerikte ürünler bulmaktan daha önemli bir şey varsa, o da zarar vermeyecek içerikte ürünler bulmaktır. Bu takviyeler üzerinde yapılan çalışmalar, birçok ürünün yasaklı madde olarak nitelendirilen pro-hormonlar (anabolik steroidler) içerdiğini göstermiştir.”

PROTEİN TAKVİYELERİNİN SAHTESİ ÇOK

“2004 yılında 13 farklı ülkeden 215 üreticiden toplanan 633 besin takviyesinin içerikleri detaylı bir şekilde incelendi ve iddia ettikleri içerikler etiketlerle karşılaştırıldı. Bu kapsamlı inceleme sonucunda, 634 takviye ürününden 94’ünde pro-hormonlar tespit edildi. Günümüzde bu tür ürünlerin üretimi daha yaygın hale gelmiş durumda. Çok çeşitli markaların bulunması ve internet üzerinden kolayca temin edilebilir olmaları gibi faktörler göz önüne alındığında, bu oranların artabileceği öngörülebilir.”

“Bu sebeple, en güvenilir yaklaşım, takviyeleri kullanmadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışmak ve güvenilir markalardan alışveriş yapmaktır. Aksi takdirde, telafisi mümkün olmayan zararlra neden olabilirler. Bu zararlar arasında kellik, cilt problemleri, ereksiyon bozuklukları, kısırlık ve kan pıhtılaşması eğiliminin artması gibi sorunlar bulunabilir.”